Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος έρχεται στην οθόνη σας! Οι πρωτόγνωρες συνθήκες που βιώνουμε σήμερα απαιτούν ψυχραιμία, νηφαλιότητα και καλή διάθεση. Μένουμε σπίτι λοιπόν, βλέποντας καλές ταινίες. Για τον λόγο αυτό, η Ταινιοθήκη προτείνει μια επιλογή σπάνιων ταινιών από το αρχείο της που για πρώτη φορά παρουσιάζονται διαδικτυακά, μέσα από τη νέα ψηφιακή της αίθουσα.
Κάθε ταινία θα κάνει την διαδικτυακή πρεμιέρα της μια συγκεκριμένη μέρα και ώρα στην ανανεωμένη ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης και θα είναι διαθέσιμη για τρία 24ωρα στο διαδίκτυο. Στη συνέχεια τη σειρά της θα παίρνει επόμενη. Έναρξη: Τετάρτη 8/4, 8 μ.μ. Οι προβολές θα συνεχιστούν όλον τον Απρίλιο.
Η επιλογή των ταινιών έγινε με ιστορικά/χρονολογικά κριτήρια, ώστε το κοινό, παρακολουθώντας ταινίες από τις απαρχές του ελληνικού σινεμά, να διαπιστώσει την εξέλιξη όχι μόνο του ελληνικού κινηματογράφου αλλά και του ελληνικού τοπίου (Αθήνα, ύπαιθρος) στο πέρασμα των χρόνων, και ταυτόχρονα να πάρει μια γεύση από το αρχείο της Ταινιοθήκης και την πολύπλευρη δράση της (διάσωση, αποκατάσταση, συντήρηση και προβολή ταινιών του ελληνικού κινηματογράφου). Το ίδιο διάστημα, μέσω της ιστοσελίδας, το κοινό θα μπορεί να μαθαίνει περισσότερες λεπτομέρειες για τις ταινίες αυτές, τις ιδιαιτερότητες της παραγωγής τους, τους πρωτεργάτες δημιουργούς τους και τη διαδικασία αποκατάστασής τους.
Επομένως, η έναρξη θα γίνει με την παλαιότερη σωζόμενη ελληνική ταινία μυθοπλασίας Οι περιπέτειες του Βιλλάρ (1924) και θα ακολουθήσουν κατά χρονολογική σειρά μια σειρά ταινιών του βωβού και του πρώιμου ομιλούντος κινηματογράφου, που η Ταινιοθήκη της Ελλάδος έχει αποκαταστήσει και ψηφιοποιήσει.
Οι περισσότερες ταινίες θα προβληθούν με την πρωτότυπη μουσική που συνέθεσαν επι τούτου γνωστοί μουσικοσυνθέτες στους οποίους η Ταινιοθήκη ανέθεσε να επενδύσουν τις νέες αποκατεστημένες κόπιες.
Οι ταινίες που θα προβληθούν το διάστημα 8-20 Απριλίου είναι οι εξής:
ΤΕΤΑΡΤΗ 8/4: ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΒΙΛΛΑΡ (Τζόζεφ Χεπ, 1924).
ΣΑΒΒΑΤΟ 11/4: ΑΣΤΕΡΩ (Δημήτρης Γαζιάδης, 1929).
ΤΡΙΤΗ 14/3: Ο ΜΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (Αχιλλέας Μαδράς, 1931).
ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17/4: ΑΓΑΠΗΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΑΣ (Δημήτρης Τσακίρης, 1932)
ΔΕΥΤΕΡΑ 20/4: ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΑΠΙΛΑ (Στέλιος Τατασόπουλος, 1932).
ΩΡΑ ΕΝΑΡΞΗΣ: 8 μ.μ.
Κάθε ταινία θα είναι διαθέσιμη online για τρία 24ώρα.
Αξίζει να αναφέρουμε πως στην ιστοσελίδα της Ταινιοθήκης υπάρχει ήδη ανεβασμένη (και θα είναι όλον τον μήνα προσβάσιμη) η μικρού μήκους ταινία Η ΡΟΔΑ (1964) του Θόδωρου Αδαμόπουλου, μια ταινία-περίπατος στην Αθήνα που θα απολαύσουμε ιδιαίτερα σήμερα, στις δύσκολες αυτές μέρες εγκλεισμού. Πρόκειται για τις περιπέτειες μιας ρόδας αυτοκινήτου στην αττική γη. Η ρόδα τέθηκε απροσδόκητα εκτός μηχανής, περιπλανώμενη σε όλη την πόλη. Ηθοποιοί: Βαγγέλης Καζάν, Χρήστος Τσάγκας, Δημήτρης Παπανικολάου.
Η ρόδα
Ελλάδα, Ντοκιμαντέρ, 1964, 14’
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Θεόδωρος Αδαμόπουλος Δ/ντής φωτογραφίας: Νίκος Αδαμόπουλος Παραγωγός: Θεόδωρος Αδαμόπουλος Ηθοποιοί: Βαγγέλης Καζάν, Χρήστος Τσάγκας, Δημήτρης Παπανικολάου.
Μια περιήγηση-με σατιρική διάθεση-στην Αθήνα του χθες, του σήμερα και ίσως, του αύριο.
Η θέαση μια μικρής επανάστασης που τα τελικά της αποτελέσματα δεν αποφέρουν τίποτε άλλο εκτός από την ανανέωση των συνθηκών των δεσμών.
Μια μικρή απόδραση.
Μια ψευδαίσθηση ελευθερίας.
Ή μήπως μια διάθεση για ονειροπόληση;
– Θεόδωρος Αδαμόπουλος
Θόδωρος Αδαμόπουλος (1934)
Ο Θόδωρος Αδαμόπουλος γεννήθηκε το 1934 στην Σκληρού Μεσσηνίας, σπούδασε κινηματογράφο και γύρισε πολλά ντοκιμαντέρ, και ορισμένες ταινίες μεγάλου μήκους. Το 1970 σκηνοθετεί μαζί με το Ιάσονα Γιαννουλάκη το πρώτο σίριαλ της ελληνικής τηλεόρασης με τίτλο Το σπίτι με τον Φοίνικα. Από την δεκαετία του εξήντα συνεργάστηκε με την Αγλαΐα Μητροπούλου και σε συνεργασία με ξένους ειδικούς έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση του εργαστηρίου συντήρησης και αποκατάστασης της Ταινιοθήκης της Ελλάδος. Διετέλεσε για πολλά χρόνια Διευθυντής, Πρόεδρος του Δ.Σ. και σήμερα Πρόεδρος της Γ.Σ. του Ιδρύματος.
Φιλμογραφία:
Ταινίες μικρού μήκους: Η Ρόδα (1964), Τα κάστρα (1972), Ζαγορίτικο πανηγύρι (1973), Μεταξύ 1974-75μγυρίζει πολιτιστικά ντοκιμαντέρ για τον Μιχάλη Τόμπρο, Αντώνη Σώχο, Επαμεινώνδα Θωμόπουλο και Μανώλη Καλομοίρη το 1974 γυρίζει μαζί με την Μαρία Κομνηνού το πολιτικό ντοκιμαντέρ Καβάλα Νοέμβρης 1974.
Ταινίες μεγάλου μήκους: Νυχτερινό ψάρεμα (1958),Ένα κορίτσι σε περιμένει (1960), Εικόνες από την Ελλάδα του 20ου αιώνα (2000).
Δείτε το πρόγραμμα των ταινιών εδώ και ακολουθήστε την Ταινιοθήκη της Ελλάδος στο facebook για να μαθαίνετε περισσότερα γι’αυτές!
ΟΙ ΣΥΝΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΑΙΝΙΕΣ:
*ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΟΥ ΒΙΛΛΑΡ (Τζόζεφ Χεπ, 1924)
Ο Βιλλάρ (Νικόλαος Σφακιανάκης), ο αιώνιος αγαθός κατεργάρης, περιπλανιέται από το Φάληρο έως το Ηρώδειο, πάντα ερωτευμένος και απιστευτα γκαφατζής.
Μουσική: Μηνάς I. Αλεξιάδης.
Μυθοπλασία, Ελλάδα, 1924, 26’, α/μ, Βωβό
Σκηνοθεσία: Ζόζεφ Χεπ Σενάριο: Σφακιανός Νικόλαος Παραγωγή: Παλλάς Φιλμ Ηθοποιοί: Σφακιανός Νικόλαος, Φιλοσόφου Νίτσα Αποκατάσταση: Ταινιοθήκη της Ελλάδος Μουσική επένδυση: Μηνάς Ι. Αλεξιάδης
Οι Περιπέτειες του Βιλλάρ είναι η πρώτη σωζόμενη ελληνική ταινία μυθοπλασίας, η οποία διασώθηκε και αποκαταστάθηκε από την Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Η σύντομη κωμωδία του Ζόζεφ Χεπ, παρουσιάζει τον δημοφιλή λαϊκό κωμικό ηθοποιό Νικόλαο Σφακιανάκη, στον ρόλο του Βιλλάρ. Σε αυτό το επεισόδιο των περιπετειών του, ο Βιλλάρ πιάνει δουλειά σε ένα καθαριστήριο και ερωτευμένος κυνηγάει την υποψήφια αγάπη του σε ολόκληρη την Αθήνα, από τα νεοκλασικά κτίρια της οδού Πανεπιστημίου μέχρι τα παραθαλάσσια προάστια του Φαλήρου. Η επιδίωξή του να κερδίσει την γυναίκα που αγαπά, τον φέρνει από το Ναό του Ολυμπίου Διός κοντά στο Σύνταγμα στο κέντρο της Αθήνας, μέχρι το Ωδείο του Ηρώδου του Αττικού, το οποίο βρίσκεται στη νότια πλευρά της Ακρόπολης. Περνώντας μέσα από τους πολυσύχναστους δρόμους του κέντρου, ο πρωταγωνιστής παρατηρεί και σαγηνεύεται από τη γοητεία διάφορων γυναικών, κάνει γκάφες και μπλέκεται σε μια σειρά από περιπέτειες. Χορεύει μέχρι και στους ρυθμούς της Dixieland Jazz Band στο Φάληρο. Ο Χεπ μαζί με τον Σφακιανάκη υιοθετούν το στυλ κωμωδίας του Μακ Σένετ και το προσαρμόζουν στο αστείο ρεπερτόριο της αθηναϊκής τους σκηνής. Η ταινία αποτελεί ένα ανεκτίμητης αξίας πορτρέτο της ελληνικής πρωτεύουσας στην δεκαετία του 20’.
Αποκατάσταση
Το 1963 η κριτικός και ιστορικός Αγλαΐα Μητροπούλου, ιδρύτρια της Ταινιοθήκης της Ελλάδος, έπεισε τον Ζόζεφ Χεπ να δωρίσει την πολύ σημαντική του συλλογή από ελληνικές ταινίες στην Ταινιοθήκη. Ανάμεσα σε αυτό το υλικό ήταν διάσπαρτα αποσπάσματα της ταινίας Οι περιπέτειες του Βιλλάρ, τα οποία βρέθηκαν σε πολύ κακή κατάσταση. Το 1972 πραγματοποιήθηκε η πρώτη προσπάθεια αποκατάστασης της ταινίας αντιγράφοντας το υλικό σε κόπια ασφαλείας. Το 1991 το τμήμα Συντήρησης και αποκατάστασης της Ταινιοθήκης ανέλαβε την παρούσα πλήρη αποκατάσταση.
Ζόζεφ Χεπ (1887-1968)
Ο σκηνοθέτης Ζόζεφ Χεπ (1887-1968) γεννήθηκε στη Βουδαπέστη και ξεκίνησε να εργάζεται στην Αθήνα ως υπεύθυνος προβολών στον Πανελλήνιο Κινηματογράφο, ένα από τα πρώτα Κινηματοθέατρα της Αθήνας. Σύντομα ασχολήθηκε με την κινηματογράφηση: τα πρώτα υλικά που κινηματογράφησε στην Ελλάδα ήταν οι νεαροί πρίγκηπες στο βασιλικό κήπο και η είσοδος του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη (1912). Συνεργάστηκε στη διεύθυνση φωτογραφίας με τον Δήμο Βρατσάνο, αλλά και στο σενάριο και τη σκηνοθεσία για τις ταινίες Ο ανήφορος του Γολγοθά (1916) και Η προίκα της Αννούλας (1917). Ως αφοσιωμένος υποστηρικτής του Κάιζερ έφυγε από την Ελλάδα για δύο χρόνια, αλλά επέστρεψε για να αποτυπώσει τις στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Θράκη το 1919 καθώς επίσης και τη μικρασιατική εκστρατεία ως επίσημος εικονολήπτης του ελληνικού στρατού. Το συγκεκριμένο υλικό αποτελεί τεκμήριο μοναδικής αξίας.
Το 1920 ο Χεπ συνεργάστηκε με τον Σφακιανό στη δική τους πρώτη επιτυχημένη κωμωδία Ο Βιλλάρ στα γυναικεία λουτρά του Φαλήρου. Το 1929-1930 πειραματίστηκε με το δικό του σύστημα ήχου στον δίσκο (sound-on-disc) για την ταινία Ο κατάδικος στην οποία πρωταγωνίστησε ο υψίφωνος Γιάννης Αγγελόπουλος, και για την επόμενη ταινία Η καμαριέρα και ο μανάβης (1930) αλλά εγκατέλειψε αυτήν την προσπάθεια και ξανάρχισε να δουλεύει ως διευθυντής φωτογραφίας, μεταξύ άλλων και στην ταινία Ολυμπία (1938) της Λένι Ρίφενσταλ. Κατέγραψε επίσης τον ελληνο-ιταλικό και εμφύλιο πόλεμο και ήταν διευθυντής φωτογραφίας σε πολλές επιτυχημένες ταινίες, μεταξύ των οποίων Οι Γερμανοί ξανάρχονται… (1947), Οι μεθύστακες (1950), Το πικρό ψωμί (1951) και Όνειρα κοριτσιών (1953).
*ΑΣΤΕΡΩ (Δημήτρης Γαζιάδης, 1929)
Η πρώτη σωζόμενη ελληνική «φουστανέλα», με εξαιρετικά γυρίσματα σε Χελμό και Μέγα Σπήλαιο. Πρωταγωνιστούν τα σημαντικότερα ονόματα του ελληνικού θεάτρου: Αιμίλιος Βεάκης, Αλίκη Θεοδωρίδου, Κώστας Μουσούρης.
Μουσική: Φίλιππος Τσαλαχούρης
Μυθοπλασία, Ελλάδα, 1929, 57’, α/μ, βωβή
Σκηνοθεσία: Γαζιάδης Δημήτρης, Σενάριο: Ορέστης Λάσκος, Δημήτρης Γαζιάδης (βασισμένο σε κείμενο του Παύλου Νιρβάνα), Δ/ντής Φωτογραφίας: Γαζιάδης Μιχάλης Καλλιτεχνική Δ/νση: Μελετόπουλος Τάσος Παραγωγή: DAG Film Ηθοποιοί: Θεοδωρίδου Αλίκη, Μουσούρης Κώστας, Βεάκης Αιμίλιος, Τσακίρης Δημήτρης Αποκατάστασης κόπιας: Ταινιοθήκη της Ελλάδος, Γαλλική Ταινιοθήκη Μουσική επένδυση: Φίλιππος Τσαλαχούρης
Στο νέο αυτό είδος της «φουστανέλας» ή «βουκολικής περιπέτειας», που είχε μεγάλη απήχηση στο κοινό, θα βασιστούν μεγάλες εμπορικές επιτυχίες της εποχής εκείνης, βωβές και ομιλούσες. Η εξιδανίκευση της ελληνικής υπαίθρου, που την εποχή εκείνη μαστίζεται από τα δεινά της παγκόσμιας ελληνικής κρίσης, λειτουργεί ως διέξοδος απέναντι στις αντίξοες συνθήκες της καθημερινότητας. Καθώς η ελληνική διανόηση δεν έχει ακόμα στραφεί στο αστικό προλεταριάτο και την ποιμενική υποκουλτούρα για να αντλήσει έμπνευση, οι ταινίες της εποχής εκείνης προσαρμόζουν μελοδραματικά μοτίβα από το ρεπερτόριο τόσο της ελληνικής θεατρικής σκηνής όσο και της ξένης κινηματογραφικής παραγωγής. Τον Ιανουάριο του 1944 κυκλοφόρησε στις αίθουσες η ηχητική εκδοχή της κόπιας σε μουσική του Γιάννη Βιδάλη, ενώ το 1959 γυρίστηκε από τον Ντίνο Βουγιουκλάκη, που γνώρισε μεγάλη εισπρακτική επιτυχία.Η τρίτη παραγωγή της DAG Film σκιαγραφεί το πορτρέτο της βοσκοπούλας Αστέρως, την οποία υποδύεται η πολύ γνωστή ηθοποιός Αλίκη Θεοδωρίδου. Το σενάριο βασίζεται σε κείμενο του Παύλου Νιρβάνα – διασκευή του μυθιστορήματος της Αμερικανίδας Έλεν Χαντ Τζάκσον Ραμόνα, μιας ρομαντικής ιστορίας μεταξύ Ινδιάνων, η οποία είχε ήδη μεταφερθεί στη μεγάλη οθόνη από τον Ντέιβιντ Γρίφιθ. Η Αστέρω χάνει τα λογικά της από αγάπη για έναν πλούσιο πλην όμως καλό βοσκό, συνέρχεται ωστόσο μόλις ο αγαπημένος της αποφασίζει να ακούσει τη φωνή της καρδιάς του και όχι τις προκαταλήψεις της οικογένειάς του.
Αποκατάσταση
Η αποκατάσταση της Αστέρως βασίστηκε στην κόπια με γαλλικούς μεσότιτλους που ανακαλύφθηκε στη Γαλλική Ταινιοθήκη το 2003, χάρη στο κοινοτικό πρόγραμμα Lumière, το οποίο από το 1992 έθεσε τις βάσεις για την επιστάμενη έρευνα στα αρχεία όλου του κόσμου προκειμένου να ανευρεθούν χαμένες ταινίες. Η αποκατάσταση του μοναδικού αντιτύπου της ταινίας αποτελεί καρπό συνεργασίας της Ταινιοθήκης της Ελλάδος και της Γαλλικής Ταινιοθήκης.
Δημήτρης Γαζιάδης (1889-1959)
Γεννημένος στην Αθήνα το 1889, σπούδασε στη Φωτογραφική Ακαδημία του Μονάχου και εργάστηκε στη Γερμανία ως οπερατέρ και βοηθός σκηνοθέτη πλάι στους Λιούμπιτς, Παμπστ, Λανγκ και Κόρντα. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ίδρυσε μαζί με τα αδέρφια του την DAG Film, μία από τις πρώτες σοβαρές ελληνικές εταιρείες παραγωγής, στην οποία σκηνοθέτησε επτά ταινίες. Την περίοδο 1919-1923 γύρισε ταινίες επικαίρων από τον πόλεμο και το 1928 ίδρυσε σχολή κινηματογράφου (καθηγητές, μεταξύ άλλων, οι Δ. Ροντήρης, και Αιμ. Βεάκης). Στόχος πολιτικών επιθέσεων, πέθανε απογοητευμένος το 1959.
*ΜΑΓΟΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ (Αχιλλέας Μαδράς, 1931)
Ο Μαδράς σε μια περιπέτεια με οριεντάλ στοιχεία: ένας εξωτικός βολιστής κυνηγά μια μοιραία γυναίκα (Φρίντα Πουπελίνα).
Μουσική: Μηνάς I. Αλεξιάδης
Ελλάδα, Μυθοπλασία, 1931, 49’, α/μ, βωβό
Σενάριο-Σκηνοθεσία: Αχιλλέας Μαδράς Φωτογραφία: Ζόζεφ Χεπ Ηθοποιοί: Φρίντα Πουπελίνα, Αχιλλέας Μαδράς, Λέλα Πατρικίου, Ορέστης Μακρής Παραγωγή: ΑΖΑΞ ΦΙΛΜ Αποκατάσταση: Ταινιοθήκη της Ελλάδος με τη συνεργασία της Ταινιοθήκης της Μπολόνια Μουσική επένδυση: Μηνάς Ι. Αλεξιάδης
Ένας μουσικός-μάγος, ευγενικής καταγωγής, κερδίζει τις καρδιές των γυναικών. Όταν η αγαπημένη του τον εγκαταλείπει για έναν πλούσιο, εκείνος θα κάνει τα πάντα για να την ξανακερδίσει. Η ταινία του Μαδρά Ο μάγος της Αθήνας ξεκίνησε να γυρίζεται το 1922 με τίτλο Η τσιγγάνα της Αθήνας η οποία όμως δεν ολοκληρώθηκε. Πολλά αποσπάσματά της χρησιμοποιήθηκαν αργότερα στον Μάγο της Αθήνας που ολοκληρώνεται το 1931. Η πρωτόλεια αυτή ταινία αποτελεί μια πρωτόγνωρη μείξη ειδών: ρομαντική κωμωδία, τραγικό ρομάντσο, ημερολόγιο ταξιδιού που εκθειάζει την ελληνική ιστορία και τον ελληνικό πολιτισμό. Ο ίδιος ο Μαδράς πρωταγωνιστεί ως ακαταμάχητος τσιγγάνος-βιολιστής που μαγεύει τη Φρίντα Πουπελίνα.
Αποκατάσταση
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος αγόρασε το 1963 από τον Αχιλλέα Μαδρά περίπου 17.000 μέτρα υλικού που προερχόταν από παλιές παραγωγές του. Στο υλικό αυτό βρέθηκε το μεγαλύτερο μέρος εικόνας και ήχου των ταινιών Μαρία Πενταγιώτισσα και Ο μάγος της Αθήνας και πολλά μέτρα από επίκαιρα της εποχής για τον αφανισμό των κοινοτήτων Ελλήνων και Αρμενίων στη Μικρά Ασία τα οποία είχαν γυριστεί από γνωστούς εικονολήπτες του ελληνικού κινηματογράφου (Χέπ, Γαζιάδης, Προκοπίου) και αργότερα χρησιμοποιήθηκαν στη δημιουργία της ταινίας του Πρόσφυγες του πολέμου.
Η περιπετειώδης διαδικασία που μεσολάβησε μέχρι την ολοκλήρωση της παραγωγής του Μάγου της Αθήνας σε συνδυασμό με τη δυσκολία συγκέντρωσης του εύθραστου και σε κακή ποιότητα υλικού, και μόνο σε ποσοστό 80% του συνόλου, κάτεστησε εξαιρετικά δύσκολο το έργο της διαχείρισης των υλικών της αποσπασματικής αυτής αφήγησης.
Το Τμήμα Αποκατάστασης της Ταινιοθήκης της Ελλάδος προχώρησε σε εργασίες που αφορούσαν τον καθαρισμό και αποκατάσταση των υλικών, την αποκατάσταση των σπασμένων περφορασιόν, τη φιλολογική επεξεργασία του κειμένου που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με εξειδικευμένη ομάδα της Ταινιοθήκης της Μπολόνια, ενώ επεξεργάστηκε και την ανακολουθία της αφήγησης. Το τελευταίο τμήμα της ταινίας επιχρωματίστηκε στο χέρι καρέ-καρέ, από φοιτητές της Σχολής Καλών Τεχνών της Αθήνας. Η αποκατάσταση της ταινίας αυτής πραγματοποιήθηκε με την οικονομική ενίσχυση του ευρωπαικού προγράμματος Lumière.
Αχιλλέας Μαδράς (188?-1966)
Ο Έλληνας πρωτοπόρος κινηματογραφιστής Αχιλλέας Μαδράς σπούδασε υποκριτική στο Conservatoire στο Παρίσι και συνεργάστηκε με τη Σάρα Μπερνάρ. Η ταινία του Πρόσφυγες του πολέμου, στην οποία συγκεντρώνει επίκαιρα των Ζόζεφ Χεπ, Μιχάλη Γαζιάδη και Προκοπίου από το Μικρασιατικό πόλεμο του 1922 προβλήθηκε σε Έλληνες της ομογένειας στις Η.Π.Α. Στα μέσα της δεκαετίας του ’20 πέρασε μια σύντομη περίοδο στο Χόλιγουντ παίζοντας μικρούς ρόλους σε ταινίες και επέστρεψε το 1926 στην Ελλάδα με τη γυναίκα του και ηθοποιό Φρίντα Πουπελίνα.
*Ο ΑΓΑΠΗΤΙΚΟΣ ΤΗΣ ΒΟΣΚΟΠΟΥΛΑΣ (Δημήτρης Τσακίρης, 1932)
Βασισμένη στο ιδρυτικό για το είδος, θεατρικό έργο του Κορομηλά, μεταφέρει την δράση στα Πολιτικά της Εύβοιας και παράγει την δεύτερη σωζόμενη φουστανέλα του ελληνικού κινηματογράφου και την πρώτη ομιλούσα ελληνική ταινία. Η τεχνική επεξεργασία έγινε στο Βερολίνο και την μουσική έγραψε ο Διονύσης Λαυράγκας.
Ελλάδα, Μυθοπλασία, 1931, 58’ βωβό και ήχος
Σκηνοθεσία: Δημήτρης Τσακίρης, Ηλίας Παρασκευάς Σενάριο: Δημήτρης Τσακίρης, Ηλίας Παρασκευάς (βασισμένο στο ομώνυμο δραματικό ειδύλλιο του Δημήτρη Κορομηλά)
Δ/νση φωτογραφίας: Τζανέτης Εμμανουήλ, Κωνσταντίνα Τέτα, Kerner Herbert
Ηθοποιοί: Δημήτρης Τσακίρης, Νίνα Αφεντάκη, Μάνος Κατράκης, Σοφία Ντοριβάλ, Αιμιλία Μαυρίκου, Μιχάλης Βλαχόπουλος, Μάνος Κατράκης Παραγωγή: ΟΛΥΜΠΙΑ ΦΙΛΜ Αποκατάσταση: Ταινιοθήκη της Ελλάδος σε συνεργασία με την Ταινιοθήκη του Βερολίνου (Stiftung Deutsche Kinemathek)
Είναι η τρίτη κατά σειρά ταινία του είδους που ονομάστηκε αρκετά αργότερα φουστανέλα, μετά την Γκόλφω του Μπαχατώρη (1914) και την Αστέρω του Γαζιάδη (1929). Βασίζεται στο επιτυχημένο θεατρικό έργο (έμμετρο ποιμενικό ειδύλλιο) του Δημητρίου Κορομηλά ο οποίος αντλεί την έμπνευσή του από το ποίημα του Γιάννη Ζαλοκώστα Μια βοσκοπούλα αγάπησα. Ελλάδα, ύπαιθρος χώρα, 19ος αιώνας. Ένας μεγαλοτσέλιγκας, ο Μήτρος, χαρίζει στην πεντάμορφη Κρουστάλλω ένα χρυσαφένιο σταυρό για να της δείξει τα τρυφερά του αισθήματα. Δεν γνωρίζει όμως πως αυτή είναι ήδη ερωτοχτυπημένη με τον Λιάκο, ένα πάμπτωχο τσοπανόπουλο του οποίου ο Μήτρος έσωσε τη ζωή –παλιότερα τον είχε σώσει από βέβαιο πνιγμό στο ποτάμι. Ο σταυρός στο λαιμό της βοσκοπούλας προκαλεί τσακωμούς ανάμεσα στους δύο άνδρες, ενώ ο Μήτρος ζητάει το χέρι της Κρουστάλλως από τη μητέρα της, την κυρά Στάθαινα που είχε υπάρξει νεανικός του έρως. Έτσι δημιουργούνται κι άλλες τραγικές επιπλοκές, που όμως ξεδιαλύνονται σταδιακά καθώς η σύνεση και η φρόνηση επικρατούν, και τελικά η αγάπη πλημμυρίζει πέρα ως πέρα τις καρδιές όλων.
Είναι η πρώτη ομιλούσα ελληνική ταινία που γυρίστηκε στην Ελλάδα. Η παραγωγή της έγινε από την ΟΛΥΜΠΙΑ ΦΙΛΜ που ίδρυσε το 1926 ο Παναγιώτης Δαδήρας με τον Ορέστη Λάσκο και τον Δημήτρη Τσακίρη που είχε μόλις φύγει από την Dag Film. Τη μουσική έγραψε ο λόγιος επτανήσιος συνθέτης Διονύσης Λαυράγκας, ο οποίος για την εν λόγω ταινία μελοποίησε και το ποίημα του Γιάννη Ζαλοκώστα Μια βοσκοπούλα αγάπησα. Η ηχογράφηση και το ντουμπλάζ πραγματοποιήθηκαν στα γερμανικά στούντιο Lignozenton Film και Tompis στο Βερολίνο. Τα γυρίσματα της ταινίας πραγματοποιήθηκαν στο χωριό “Πολιτικά” της Εύβοιας. Η καινοτομία του ήχου σε συνδυασμό με το δημοφιλές δραματικό ειδύλλιο του Κορομηλά έκαναν την ταινία μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες της περιόδου.
Η κατά 75% ομιλούσα ταινία αποτέλεσε ορόσημο για τον ελληνικό κινημ/φο, σηματοδοτώντας το τέλος του βωβού κινηματογράφου και την αρχή του ομιλούντα στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της μετάβασης στην περίοδο του ομιλούντα, η ταινία περιλαμβάνει βωβές σκηνές με μεσότιτλους (στα ελληνικά και αγγλικά), συγχρονισμένη μουσική επένδυση (η οποία περιλαμβάνει και δίσκους κλασικής μουσικής) και ηχητικά εφέ, ενω άλλες σκηνές έχουν ηχογραφηθεί με πλήρη ήχο (διάλογος, τραγούδια, εφέ και μουσική). Η εισαγωγή που θέτει το σκηνικό πλαίσιο του ποιμενικού ρομάντσου της βοσκοπούλας και του αγαπητικού της, γυρίστηκε σε φυσικούς χώρους: ακούμε τραγούδια, κάποιους διαλόγους αλλά και τα ηχητικά εφέ από τα πουλιά που τιτιβίζουν, τα πρόβατα που βελάζουν καθώς κι ένα ορμητικό ρυάκι.
Με οδηγό το ομώνυμο βιβλίο του Κορομηλά, η ταινία αποκαταστάθηκε, χρησιμοποιώντας μια σειρά από κομμάτια του αρνητικού, μαζί με τμήματα από ανολοκλήρωτες κόπιες και ηχητικό υλικό από ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η ταινία συντηρήθηκε και αποκατάσταθηκε με την τεχνική συνεργασία της Ταινιοθήκης στο Βερολίνο (Stiftung Deutsche Kinemathek), ενω η επανεγγραφή του ήχου πραγματοποιήθηκε επίσης στο Βερολίνο, όπου και έγινε η τελική εγγραφή του ηχητικού μέρους του φιλμ.
*ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΑΠΙΛΑ (Στέλιος Τατασόπουλος, 1932)
Ο Στέλιος Τατασόπουλος γυρίζει την πρώτη ταινία κοινωνικού ρεαλισμού στην Αθήνα της δεκαετίας του ’30. Ναρκωτικά, συμμορίες, φυλακές αλλά και απεργιακοί αγώνες και συγκρούσεις με την αστυνομία.
Μουσική: Κωνσταντίνος Βήτα.
Η ταινία αποκαταστάθηκε με συμπαραγωγό την COSMOTE TV.
Μυθοπλασία, Ελλάδα, 1932,42΄, α/μ, βωβή
Σκηνοθεσία – Σενάριο: Στέλιος Τατασόπουλος Φωτογραφία: Μιχάλης Γαζιάδης/ Michalis Gaziadis
Παραγωγή: Φύζιο Φιλμ Ηθοποιοί: Στέλιος Τατασόπουλος, Δανάη Γρίζου, Τζόλη Γαρμπή, Κίμων Σπαθόπουλος, Κώστας Λογαριαστάκης Αποκατάσταση κόπιας: Ταινιοθήκη της Ελλάδος Μουσική επένδυση: Κ. Βήτα
Το σχέδιο αποκατάστασης πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Documenta 14: Learning from Athens. Συνεργάτης: CINEMATEK Συμπαραγωγός: COSMOTE TV. Με την υποστήριξη του Ελληνικού Κέντρου Κινηματογράφου
Ένας φοιτητής εγκαταλείπει τις σπουδές του λόγω οικονομικών δυσκολιών και προσλαμβάνεται ως ηθοποιός σε ένα θίασο, όπου ερωτεύεται την πρωταγωνίστρια. Όταν εκείνη ενδίδει σε ένα βιομήχανο, απογοητευμένος εγκαταλείπει το θέατρο. Η φτώχεια θα τον φέρει στις γραμμές του προλεταριάτου και θα γίνει καπνεργάτης. Έρχεται αντιμέτωπος με την εκμετάλλευση των εργατών, συμβάλλει στην ίδρυση του συνδικάτου και ηγείται του αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη.
Πρόκειται για την πρώτη ελληνική ταινία «κοινωνικού προβληματισμού». Η διανομή της στις αίθουσες συνοδεύτηκε από αστυνομικές επεμβάσεις και ματαιώσεις προβολών.
Στέλιος Τατασόπουλος (1908-2000)
Ο Στέλιος Τατασόπουλος (1908-2000) ήρθε από την Κωνσταντινούπολη μετά την καταστροφή της Σμύρνης, σπούδασε κινηματογράφο στη σχολή της Dag Film (των αδελφών Γαζιάδη) και ηθοποιία με το Ροντήρη και το Βεάκη. Έπαιξε σχεδόν σε όλες τις ταινίες της Dag Film και ύστερα έφυγε για σπουδές στο Παρίσι. Το 1932 γύρισε την ταινία-πρόδρομο του νεορεαλισμού Κοινωνική σαπίλα, το πρώτο στην Ελλάδα φιλμ κοινωνικής κριτικής με ρεαλιστικό θέμα και πλαίσιο δράσης την εργατική τάξη, σε μια εποχή αυστηρής λογοκρισίας. Πρόκειται για έναν κοινωνικά στρατευμένο κινηματογράφο και για την πρώτη κοινωνική ταινία με καθαρά μαρξιστική θέση. Όπως αναφέρει σε συνέντευξή του ο ίδιος ο σκηνοθέτης και πρωταγωνιστής του φιλμ Στέλιος Τατασόπουλος “στην ταινία αυτή έκανα λόγο για σωματεμπορία και ναρκωτικά. Περιέγραψα πώς γινόταν διακίνηση ναρκωτικών ακόμα και μέσα στα νοσοκομεία και έδειξα τη βρώμα που υπήρχε μέσα στη φυλακή”. Τα χρήματα (40.000 δρχ) για να γυρίσει την ταινία τού τα έδωσε ο πατέρας του, που πούλησε ένα οικόπεδο στην Πόλη. Οι αίθουσες του κέντρου απέφυγαν να προβάλουν την Κοινωνική σαπίλα και έτσι οι προβολές της ξεκίνησαν με επιτυχία από την Κοκκινιά. Έκανε μεγάλη περιοδεία στην επαρχία και όταν έκλεισε τον κύκλο της ο Τατασόπουλος επέστρεψε στο Παρίσι για να συνεχίσει τις σπουδές του στη σκηνοθεσία. Σκηνοθέτησε 27 ταινίες, μεταξύ των οποίων τις Κοινωνική σαπίλα και Μαύρη γη οι οποίες διακρίνονται για την κοινωνική κριτική τους.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΝΘΕΤΩΝ:
Μηνάς Ι. Αλεξιάδης
Διπλωματούχος σύνθεσης του πανεπιστημίου Robert Schumann του Nτύσσελντορφ, πτυχιούχος της Nομικής Σχολής και διδάκτωρ μουσικολογίας του Tμήματος Mουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Aθηνών. Είναι αναπληρωτής καθηγητής (Όπερα και Μουσικό Θέατρο) στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Aθηνών. Συνθέσεις του έχουν παρουσιαστεί στην Eλλάδα, σε όλες τις Σκανδιναβικές χώρες, Kύπρο, Γερμανία, Αγγλία, Oλλανδία, Bέλγιο, Tσεχία, Bουλγαρία, Iσραήλ, Iαπωνία, Iταλία, Aίγυπτο, Μαρόκο, Eλβετία, Aυστραλία, HΠA, Kαναδά, Κίνα, έχουν βραβευθεί σε διαγωνισμούς, έχουν δισκογραφηθεί σε 22 συνολικά δίσκους βινυλίου και CD σε Ελλάδα, Ιταλία, Ιαπωνία, Γερμανία, Αγγλία και έχουν μεταδοθεί από ραδιοφωνίες και τηλεοπτικά δίκτυα διεθνώς. Έχει συνθέσει όπερες και μουσικοθεατρικά έργα (Viva La Vida /Frida Kahlo Η Αρπαγή της Ηνωμένης Ευρώπης σε δικό του κείμενo, κ.α.) μουσική συμφωνική, δωματίου, ηλεκτρονική, μουσική για μπαλέτο, για το θέατρο και τον κινηματογράφο. Aπό το 1989-2013 μέλος του Δ.Σ. και Β’ Αντιπρόεδρος της Ένωσης Eλλήνων Mουσουργών. Tο 2002- 2006 ήταν μέλος του Δ.Σ. και γενικός γραμματεύς της Eθνικής Λυρικής Σκηνής. Έχει συμμετάσχει με εισηγήσεις του σε πανελλήνια και διεθνή μουσικολογικά και θεατρολογικά συνέδρια, άρθρα και μελέτες του έχουν δημοσιευθεί σε περιοδικά, σε μουσικολογικές, θεατρολογικές και άλλες επιστημονικές εκδόσεις. Το 2003 εξεδόθη η μονογραφία του Η Ιστορία του Στρατιώτη: Μορφή, περιεχόμενο και ανάλυση της μουσικής του Igor Stravinsky, και το 2010 το σύγγραμμά του Ο Μαγικός Αυλός του Ορφέα: 10 μελετήματα για την όπερα και το μουσικό θέατρο.
Κ.Βήτα
Γεννήθηκε στην Βικτώρια Αυστραλίας τον Ιούνιο του 1961. Μεγάλωσε στην Αθήνα. Παρακολούθησε
μαθήματα κλασσικής κιθάρας και αρμονία στο Ωδείο Αθηνών. Σπούδασε ζωγραφική και Ιστορία Τέχνης
στο Prahran Μελβούρνης. Στην Αθήνα τελείωσε γραφικές τέχνες στην Γερμανική Σχολή Γραφικών
Τεχνών και Διαφήμισης. Δούλεψε σαν γραφίστας και δημοσιογράφος σε περιοδικά της δεκαετίας
του 1980-1990. Το 1992 δημιούργησε την ηλεκτρονική μπάντα Στέρεο Νόβα. Από το 1997 ακολουθεί
την δική του μουσική πορεία στην ηλεκτρονική μουσική. ΄Εγραψε μουσική για ντοκιμαντέρ,
φίλμ και το θέατρο. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα.
Φίλιππος Τσαλαχούρης
Ο Φίλιππος Τσαλαχούρης γεννήθηκε το 1969 και ζει στην Αθήνα. Σπούδασε φλάουτο και ανώτερα θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο. Θεωρείται ένας από τους πλέον δραστήριους συνθέτες της γενιάς του. Έχει συνθέσει περισσότερα από εκατό έργα, ανάμεσά τους ξεχωρίζουν πέντε Συμφωνίες, Όπερες, Κοντσέρτα, έργα Μουσικής Δωματίου, χορωδιακά καθώς και μουσική για το θέατρο & τον κινηματογράφο. Η μουσική του έχει παρουσιαστεί εκτός από την Ελλάδα και σε περισσότερες από εικοσιπέντε χώρες. Εξελέγη τακτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών το Μάιο του 1997. Είναι καθηγητής της Σύνθεσης και υποδιευθυντής στο Ωδείο Αθηνών. Έχει βραβευτεί από την Ακαδημία Αθηνών με το Βραβείο Παπαϊωάννου.