Συνέντευξη με την Βαρβάρα Δούκα για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Δράμας Pitching Lab
Η σκηνοθέτης και εκπαιδεύτρια Βαρβάρα Δούκα, ιδρύτρια και υπεύθυνη για το εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Φεστιβάλ Δράμας, μας εξηγεί ό,τι πρέπει να ξέρουμε για το Pitching Lab που φέτος θα διεξαχθεί για πρώτη φορά online. Η έμπειρη δημιουργός και καλλιτεχνική διευθύντρια του ΔΗΠΕΘΕ Κέρκυρας, είναι εδώ και έξι χρόνια η ψυχή του δημοφιλούς Pitching, και πολύ περήφανη για τις 21 ταινίες που ολοκληρώθηκαν ξεκινώντας την πορεία τους ως φιλόδοξα πρότζεκτ στο Φεστιβάλ Δράμας.
Γιατί να συμμετάσχει κάποιος που ετοιμάζει ταινία, στο εργαστήρι Pitching του Φεστιβάλ Δράμας; Τί θα αποκομίσει και πόσο πιο πιθανό είναι να καταφέρει να γυρίσει την ταινία του;
Το εργαστήριο PITCHING του Φεστιβάλ της Δράμας, είναι πραγματικά το πιο ‘διεθνές’ από το Διεθνές τμήμα του. Απαιτεί την παρουσία των δημιουργών, σε όλη του τη διάρκεια, και την προσωπική παρουσίαση του project στο Forum. Tο να μοιραστεί κανείς τις ιδέες του, με συναδέλφους συνήθως συνομήλικους απ’ όλον τον κόσμο, σημαίνει να μοιραστεί και τη μεθοδολογία που ο καθένας αναπτύσσει, ανάλογα με την ιστορία της χώρας του, το περιβάλλον του, και τις καταβολές του, την προσωπική του ταυτότητα, γεγονός που δεν είναι μία απλή εμπειρία. Προσφέρει τη χαρά της ανταλλαγής και του μοιράσματος κοινών αγωνιών και εμπειριών, αλλά και πολλών εκπλήξεων σε θέματα που θεωρεί κανείς δεδομένα. Έτσι εμπλουτίζει τη σκέψη του, διευρύνει τη θεματολογία του, καταλαβαίνει ότι δεν είναι μόνος του, αυτοφυής, αυτός και η ιδέα του, μέσα σε αυτό το πολύπλοκο διεθνές ‘χωριό’. Μαθαίνει να αγωνίζεται για την ιδέα του, βλέποντας τον αντίστοιχο αγώνα και άλλων, και μάλιστα ίσως σε περισσότερο αντίξοες συνθήκες από αυτές που νόμιζε ότι βρίσκεται, και ταυτόχρονα, ψηλαφεί την ‘μεγάλη εικόνα’ , βιώνοντας το πρώτο crash test για το αν το project του ‘χωράει’ στην παγκόσμια αγορά, κατά πόσο αυθεντικό είναι, και που χρειάζεται στήριξη. Πολλά σχέδια, συνέχισαν και σε άλλα διεθνή pitching ή προχώρησαν την ανάπτυξη των σεναρίων τους με experts που γνώρισαν μέσα από αυτήν την διαδικασία, και έτσι κατάφεραν να υλοποιήσουν ταινίες που είχαν τύχη, και στη διεθνή αγορά.
Πέρα από την σωστή ανάπτυξη του σεναρίου και την επιτυχημένη παρουσίαση του πρότζεκτ σε δυνάμει χρηματοδότες, υπάρχει κάποιο έπαθλο;
Υπάρχουν τα χρηματικά βραβεία από την FINOS FILM, η χρηματική ενίσχυση από το ΕΚΚ, το βραβείο σε παροχές POST από την AUTHORWAVE, και από φέτος θα έχουμε και επί μέρους βραβεία ‘εις είδος’, δηλαδή ενίσχυση στην ανάπτυξη του σεναρίου από τους expert μας (development- script doctoring) και άλλα πολύτιμα στην πορεία των σχεδίων.
Φέτος, για πρώτη φορά το Pitching Lab γίνεται online. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διαδικτυακής διοργάνωσης του;
Θέλουμε να μη χαθεί καμία ευκαιρία συμμετοχής ενδιαφερομένων από όποιο μέρος της γης, και να μην αλλοιωθεί ο πολυεθνικός χαρακτήρας του Pitching Lab, που έχει δεχτεί projects, και έχει βοηθήσει να γίνουν ταινίες, από την Αϊτή και τη Σιγκαπούρη, και από τον Καναδά ως την Κίνα. Αυτό σημαίνει ότι διασφαλίζουμε όλους όσους δε μπορούν να ταξιδέψουν είτε από το εξωτερικό, είτε στο εσωτερικό, δίνουμε την ευκαιρία να συμμετέχουν και άνθρωποι που ίσως το ίδιο διάστημα έχουν και άλλες υποχρεώσεις, και αντικαθιστούμε τη ‘φυσική’ παρουσία, με παρουσία on line! Μας δίνεται επίσης η δυνατότητα εισηγητές και guests teachers, που ζουν στο εξωτερικό, να έχουν μια πιο πλούσια συμμετοχή, να δώσουν συμβουλές στους συμμετέχοντες για τα ίδια τα projects, αλλά και για το πού μπορούν να τα διοχετεύσουν όταν γίνουν ταινίες (καινούριες ψηφιακές πλατφόρμες, festivals on line, ενίσχυση σχεδίων κ.α.). Θέλουμε να κάνουμε το φετινό μειονέκτημα του περιορισμού των ταξιδιών, πλεονέκτημα πλούσιου προγράμματος, ενισχυμένου team από εισηγητές, και δυνατότητα παρακολούθησης του forum, σε όλα τα μέρη της γης.
Συνήθως τα εργαστήρια Pitching απευθύνονται σε κινηματογραφιστές της χώρας διεξαγωγής του εργαστηρίου. Το Φεστιβάλ Δράμας, αντίθετα, απευθύνεται σε επαγγελματίες από όλο τον κόσμο. Γιατί;
Στα διεθνή φεστιβάλ, τα εργαστήρια pitching είναι και αυτά διεθνή, όπως υπάρχουν και πολύ γνωστά διεθνή εργαστήρια, ανεξαρτήτως φεστιβάλ. Αυτό που πιστεύω ότι πρέπει να υπάρξει ως βοηθητικός κρίκος της εντόπιας κινηματογραφίας, είναι ένα ενδιάμεσο εργαστήριο κατά τη διάρκεια του χρόνου, ανεξαρτήτως των ημερών του φεστιβάλ, που να προωθεί την έννοια του pitching, να επικοινωνεί στην κοινότητα των ‘μικρομηκάδων’, τις ικανότητες που χρειάζονται για να σταθούν σε ένα διεθνές forum, αλλά και επιπλέον να βοηθά όσους συμμετείχαν, στην περαιτέρω επεξεργασία των σχεδίων τους. Ο Γιάννης ο Σακαρίδης, ο νέος Καλλιτεχνικός Διευθυντής, είναι απόλυτα θετικός σε μία τέτοια προσπάθεια, και γενικότερα σε κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα που μπορεί να εξελίξει την παραγωγή των Ελλήνων κινηματογραφιστών, και να βοηθήσει τη Μικρού Μήκους Ταινία να βρει τη ‘γλώσσα’ της. Αυτό θα δραστηριοποιήσει και το Talent Lab του Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας, και σε άλλα πεδία, όπως είχε συμβεί και το 2009, που ιδρύθηκε, και κάλυπτε και άλλους τομείς, όπως η Διεύθυνση Ηθοποιών, το Μοντάζ, κ.ά.
Υπήρξες από την πρώτη στιγμή η ψυχή του DramaTalent Lab (Pitching Lab, Pitching Forum). Έχουν περάσει από τα χέρια σου δεκάδες πρότζεκτ σε αρχικό στάδιο. Υπάρχουν κάποιες ευδιάκριτες τάσεις ή και αδυναμίες που παρατηρείς στους μικρομηκάδες; Υπάρχει κάτι που διαφοροποιεί τους Έλληνες;
Η συνηθέστερη αδυναμία, που έχουμε εντοπίσει και εγώ και οι συνεργάτες μου, είναι κυρίως η φτωχή θεματολογία, που ελίσσεται πάντα γύρω από ένα επίκαιρο θέμα π.χ. κρίση, προσφυγικό, κακοποίηση, ή μιμείται θεματικά, είδη που αγαπούν να βλέπουν ως ταινίες οι κινηματογραφιστές (κυρίως ταινίες μυστηρίου ή sci-fi). Θα έλεγα λοιπόν ότι λείπει η αυθεντικότητα στις ιδέες, και έτσι δυσκολευόμαστε να βρούμε και το κέντρο ενός καλού pitching, που δεν είναι άλλο από «το κίνητρο που με οδηγεί, να κάνω αυτήν την ταινία». Γιατί μιλάει αυτό το θέμα μέσα μου, σε τι με αφορά, που βρίσκομαι εγώ μέσα στην πλοκή, τελικά: ΓΙΑΤΙ ΘΕΛΩ να κάνω αυτήν την ταινία; Παλαιότερα, υπήρχε και μια άλλη αδυναμία: η απροθυμία αλλαγών. Δηλαδή, να μεταγράψει κάποιος πολλές φορές το θέμα του κατά τη διάρκεια του εργαστηρίου, να δουλέψει πάνω στην παρουσίαση του, αλλάζοντας ίσως και το ίδιο το θέμα του ή τον τίτλο του σχεδίου, ή ακόμα και το κέντρο βάρους της ίδιας του της πλοκής. Όμως αυτά έχουν προχωρήσει με τον καιρό, κυρίως γιατί οι Έλληνες κινηματογραφιστές, αποτελούν πλέον ισάξια μέλη μιας κινηματογραφικής κοινότητας, που ταξιδεύει πολύ, ανταλλάσσει ιδέες μέσα από διεθνείς διοργανώσεις, δουλεύει σε ένα πολυπολιτισμικό περιβάλλον και πολλές φορές και με ξένους συνεργάτες. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι αυτά τα 6 χρόνια το Pitching Lab της Δράμας, προσέφερε πολλά σε αυτήν την αποστολή. Θέλω εδώ να κάνω μία σημαντική αναφορά, και να ευχαριστήσω όλους τους πιστούς συνεργάτες σε αυτήν την προσπάθεια, τον Στάθη Παρασκευόπουλο που από το 2009 εργαστήκαμε για την ίδρυση του Εκπαιδευτικού προγράμματος του Φεστιβάλ στη Δράμα, τη Τζωρτζίνα Κακουδάκη που όλα αυτά τα χρόνια παρέμεινε σταθερός πυλώνας του Pitching Lab, τον John Stephens, επί τρία χρόνια σημαντικό συνεργάτη μας, ο οποίος βοήθησε να κατανοήσουν οι συμμετέχοντες τη σημασία στη δομή ενός καλού project, τους guests όπως η Αγάθη Δαρλάση, και η Αλεξάνδρα Μπουσσίου, αλλά και τους συνεργάτες από το εξωτερικό, που βάλανε τη δική τους πινελιά στο να βοηθήσουν να βρουν τα σχέδια τη θέση τους σε ένα διεθνές γίγνεσθαι. Τον Leon Herbert, Andrew Horton, τον Tony Watts, και φυσικά τον αγαπημένο Bobby Roth, που με τα εργαστήρια του στη Δράμα και στην Αθήνα, μας μύησε με το βλέμμα του, στα μυστικά όλης της κινηματογραφικής διαδικασίας από το Α ως το Ω.
Βλέποντας projects πάνω στα οποία έχετε δουλέψει στο Pitching Lab να γίνονται τελικά ταινίες, πώς νιώθεις; Είναι πολύ διαφορετικό το τελικό αποτέλεσμα από αυτό που είχατε στο μυαλό σας δουλεύοντας εντατικά τόσες μέρες; Τελικά πόσο κοντά σε αυτό που υπήρξε ως πρόθεση στο χαρτί βρίσκεται μια ταινία;
Είναι εξαιρετικά σημαντικό να παράγονται ταινίες, και το Pitching Lab, μετράει στα έξι χρόνια λειτουργίας του, ήδη 21 ταινίες στο ενεργητικό του, και ετοιμάζονται άλλες τρεις. Άλλες ξεκίνησαν και τελείωσαν όπως τις φανταστήκαμε πριν οι λέξεις γίνουν εικόνες, άλλες άλλαξαν πολύ στην πορεία, είτε γιατί οι συνθήκες, το casting ή ο προϋπολογισμός τους επέβαλαν αλλαγές, είτε γιατί αλλαγές στο σενάριο τους οδήγησε σε άλλα μονοπάτια. Το να τελειώσει κανείς μία μικρού μήκους ταινία, μπορεί να φαντάζει πιο εύκολο απ’ ότι μια μεγάλου μήκους, αλλά όσοι το επιχειρούν, ξέρουν καλά ότι δεν είναι. Για μας, είναι μία γιορτή κάθε φορά που ένας από τα «Labάκια» μας, αναγγέλλει ότι μπαίνει σε γυρίσματα, γιατί έχουμε μια αγαπημένη και ισχυρή κοινότητα από τους ανθρώπους που συμμετείχαν όλα αυτά τα έξι χρόνια, και η αλληλοϋποστήριξη μεταξύ τους, είναι συγκινητική.