Με αφορμή την προβολή των τριών φιναλίστ ταινιών που διαγωνίζονται φέτος για το Βραβείο LUX, το οποίο απονέμει κάθε χρόνο το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πραγματοποιήθηκε συνέντευξη Τύπου την Παρασκευή 1η Νοεμβρίου, στην Αποθήκη Γ΄, στο πλαίσιο του 60ού Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης.
Οι τρεις φιναλίστ για το βραβείο LUX είναι οι εξής: Κλειστός φάκελος Χάμαρσκελντ του Μαντς Μπρίγκερ (Δανία, Νορβηγία, Σουηδία, Βέλγιο), Ο έκπτωτος του Ροδρίγο Σορογκογιέν (Ισπανία, Γαλλία) και Υπάρχει Θεός, το όνομά της είναι Πετρούνια της Τεόνα Στρουγκάρ Μιτέφσκα 2019, (Βόρεια Μακεδονία, Βέλγιο, Σλοβενία, Γαλλία, Κροατία), που απέσπασε το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής – Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου 2019.
Στο πάνελ συμμετείχαν οι: Γιώργος Κρασσακόπουλος, διευθυντής προγράμματος του Φεστιβάλ και μέλος της επιτροπής επιλογής των υποψήφιων ταινιών για το βραβείο LUX και Τεόνα Στρουγκάρ Μιτέφσκα, σκηνοθέτις της ταινίας Υπάρχει θεός, το όνομά της είναι Πετρούνια. Τη συζήτηση συντόνισε ο Χάρης Κούντουρος, υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων του Γραφείου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Ελλάδα.
Ο κ. Κούντουρος τόνισε: «Παρότι το 60% των ταινιών που προβάλλονται στην Ευρώπη είναι ευρωπαϊκές παραγωγές, μόνο το 30% των θεατών βλέπει ευρωπαϊκές ταινίες. Πολλές από αυτές μάλιστα δεν βγαίνουν εκτός των συνόρων της χώρας τους. Μεγάλο πρόβλημα είναι το θέμα της γλώσσας». Σημείωσε δε ότι οι τρεις φιναλίστ του βραβείου LUX εξασφαλίζουν δωρεάν υποτιτλισμό στις 24 επίσημες γλώσσες της ΕΕ ενώ η νικήτρια θα υποτιτλιστεί και για άτομα με προβλήματα ακοής και όρασης.
Ο Γιώργος Κρασσακόπουλος υπογράμμισε ότι είναι η όγδοη χρονιά που το Φεστιβάλ φιλοξενεί τις τρεις φιναλίστ του βραβείου LUX. «Αναζητούμε φιλμ που προωθούν τις ευρωπαϊκές ιδέες και την τέχνη του κινηματογράφου, τα οποία θα βρουν μεγαλύτερο κοινό μέσα από τα βραβεία LUX», τόνισε ο κ. Κρασσακόπουλος.
Ο κ. Κούντουρος παρατήρησε ότι «και οι τρεις φιναλίστ φέτος πραγματεύονται θέματα που έχουν να κάνουν με την εξουσία, τη διαφθορά και τα προβλήματα στον χώρο της πολιτικής».
Στη συνέχεια πήρε τον λόγο η σκηνοθέτις Τεόνα Στρουγκάρ Μιτέφσκα από τη Βόρεια Μακεδονία, που περιέγραψε την υπόθεση της ταινίας της με κεντρική ηρωίδα μία γυναίκα η οποία βουτάει να πιάσει τον σταυρό την ημέρα των Θεοφανίων σε επαρχιακή πόλη της πατρίδας της. Η κα. Μιτέφσκα εξήγησε: «Είναι αδύνατον να έχεις γεννηθεί γυναίκα και να μην είσαι φεμινίστρια, να έχεις γεννηθεί άντρας και να μην είσαι φεμινιστής. Ο φεμινισμός αφορά την ισότητα, την ισονομία και τη δικαιοσύνη για όλους, για έναν καλύτερο κόσμο για όλους μας».
Στην ερώτηση για το αν το σινεμά έχει τη δύναμη να οδηγήσει σε κοινωνικές αλλαγές, η κα. Μιτέφσκα απάντησε: «Δεν είμαι σίγουρη ότι μπορούμε να αλλάξουμε πολλά, αλλά δεν θα σταματήσω να προσπαθώ. Στόχος κάθε καλλιτέχνη είναι να προκαλέσει, να προπορευτεί της κοινωνίας, να μιλήσει για θέματα ταμπού. Στόχος μου είναι να είμαι γενναία και να προκαλώ, με στόχο να πυροδοτήσω την αλλαγή. Δεν πρέπει βέβαια να ξεχνούμε ότι ο κινηματογράφος είναι μία οπτική τέχνη και γι’ αυτό είναι σημαντικό να παίζουμε με τις φόρμες και να χρησιμοποιούμε την κινηματογραφική μορφή για να έχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα».
Για τη δημιουργό, το LUX δίνει τη δυνατότητα ευρείας διανομής στις φιναλίστ ταινίες. «Καθημερινά έχουμε να αντιμετωπίσουμε το Χόλιγουντ που καταλαμβάνει το 70% των προβολών στα σινεμά. Το LUX προσπαθεί να φέρει τις ευρωπαϊκές ταινίες στους ευρωπαϊκούς κινηματογράφους και αυτό είναι η μεγαλύτερη πρόκληση. Δεν κάνουμε ταινίες για εμάς και τους φίλους μας, αλλά για το κοινό. Ο υποτιτλισμός βοηθάει πάρα πολύ γιατί αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο κόστος. Πάντοτε μιλάω για πολιτικά θέματα και αυτό το βραβείο έχει να κάνει και με την εκπαίδευση, την επιμόρφωση των πολιτικών ώστε να γνωρίζουν τι υπάρχει εκεί έξω, τι κάνουμε οι κινηματογραφιστές. Μερικές φορές έχω την αίσθηση ότι η πολιτική γίνεται ολοένα πιο ελιτίστικη. Αν εγώ γίνω ελιτίστρια θα κάνω απαίσιες ταινίες και γι’ αυτό η ανταλλαγή ανάμεσα στους πολιτικούς και τους κινηματογραφιστές είναι πολύ σημαντική» τόνισε.
Η κα. Μιτέφσκα διευκρίνισε ότι η ιστορία βασίστηκε σε πραγματικά γεγονότα, σε ένα περιστατικό που συνέβη πριν από πέντε χρόνια στην πατρίδα της. «Με ενόχλησε ο τρόπος που ο Τύπος παρουσίασε την ιστορία, σατιρίζοντας τη γυναίκα, δεν υπήρξε πραγματική συζήτηση. Για μένα ήταν σημαντικό να μιλήσω όχι για καλούς ή κακούς άντρες ή γυναίκες αλλά για το χάσμα των γενεών. Η ηρωίδα είναι αντιηρωίδα, είναι η μόνη που ξεφεύγει από το βάρος της παράδοσης και είναι η εκπαίδευση αυτή που της δίνει τη δύναμη ώστε να απελευθερωθεί. Εντέλει η ζωή της στην πόλη της έγινε αφόρητη, πήρε βίζα και μετακόμισε στο Λονδίνο όπου ζει μέχρι σήμερα».
Σε ερώτηση σχετικά με την αρνητική απόφαση για την έναρξη των διαπραγματεύσεων ένταξης της χώρας της στην ΕΕ η κα. Μιτέφσκα απάντησε ότι η εξέλιξη αυτή της άφησε μια πικρή γεύση, αφού όπως είπε, «βλέπω το μέλλον της χώρας μου ως μέρος της ευρωπαϊκής κοινότητας. Έχουμε προβλήματα ως κοινωνία, όπως η διαφθορά, αλλά το να είμαστε μέρος της Ευρώπης θα μας ωθούσε στη σωστή κατεύθυνση για περισσότερη δημοκρατία». Όταν της ζητήθηκε να σχολιάσει τη Συμφωνία των Πρεσπών είπε: «Την αποδεχτήκαμε τη συμφωνία. Οι δύο χώρες μας έζησαν παράλογες εποχές. Για πολλά χρόνια δεν μιλούσαμε αν και είμαστε γείτονες, είμαστε παρόμοιοι στην πραγματικότητα, πιο πολύ από όσο θέλουμε να παραδεχτούμε. Η συμφωνία αφορά την αλλαγή ονόματος. Ναι, το ψήφισα κι εγώ γιατί ψηφίζω για το μέλλον. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος να προχωρήσουμε προς τα μπροστά. Πίστευα ότι θα είναι επώδυνη διαδικασία αλλά τώρα πια δεν με νοιάζει».
Σε ερώτηση για το πώς τα βραβεία LUX θα ενισχύσουν την ευρωπαϊκή πολιτική συνείδηση, η κα. Μιτέφσκα απάντησε: «Η ομορφιά του κινηματογράφου είναι η ανταλλαγή, να μοιραζόμαστε εμπειρίες. Μερικές φορές αυτές οι εμπειρίες είναι όμορφες, αστείες, κάποτε σκληρές και βαριές. Εξιστορώντας τις ιστορίες μας, μοιραζόμαστε και τις κουλτούρες μας. Αυτή η ανταλλαγή είναι ουσιώδης ώστε να καταλάβουμε ο ένας τον άλλο καλύτερα. Η ταινία μου δεν θα είχε ποτέ την ευκαιρία να αποκτήσει διανομή σε 24 γλώσσες. Η χώρα μου είναι πολύ μικρή με δύο εκατομμύρια κατοίκους και είναι μεγάλη ευκαιρία να προβληθεί η ταινία στην υπόλοιπη Ευρώπη».
Η απονομή του βραβείου LUX θα γίνει στις 27 Νοεμβρίου κατά την ολομέλεια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο. Το κοινό έχει τη δυνατότητα να ψηφίσει την ταινία της προτίμησής του στην ιστοσελίδα luxprize.eu ή στη σελίδα των Βραβείων στο Facebook. Το βραβείο κοινού θα ανακοινωθεί στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Κάρλοβι Βάρι, τον Ιούλιο του 2020.
