Το Tenet έρχεται γεμάτο υποσχέσεις. Όχι μόνο γιατί είναι η νέα ταινία του δεξιοτέχνη Κρίστοφερ Νόλαν (Inception, Interstellar, The Dark Knight), γεγονός που εξασφαλίζει μία συναρπαστική αφήγηση και μία εντυπωσιακή παραγωγή γυρισμένη σε 7 χώρες. Ούτε γιατί διαθέτει ένα πρωτοκλασάτο καστ με τον ταλαντούχο Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον (BlacKkKlansman), τον λαμπερό Ρόμπερτ Πάτινσον (Twilight), τον σπουδαίο Κένεθ Μπράνα (Murder on the Orient Express) και την ανερχόμενη Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι (TV Night Manager). Αλλά γιατί υπηρετεί με πάθος σε όλα του τα επίπεδα την έννοια της καθηλωτικής εμπειρίας που μόνο το σινεμά, σαν μορφή τέχνης, μπορεί να προσφέρει.
Το Tenet συνεχίζει την παράδοση του δημιουργού του που θέλει τον θεατή να βυθίζεται σε μία αινιγματική πλοκή που πειραματίζεται με τη διάσταση του χρόνου, και που επιστρατεύει κάθε πτυχή της κινηματογραφικής παραγωγής για να διηγηθεί μία περιπέτεια έξω από καθετί συνηθισμένο. Αυτή τη φορά, ο Κρίστοφερ Νόλαν στρέφει το βλέμμα στο είδος των κατασκοπικών θρίλερ χωρίς να αποχωρίζεται τα στοιχεία της επιστημονικής φαντασίας, που ξέρει να χειρίζεται καλά, για να παρουσιάσει αυτό που δικαίως θεωρείται η κορυφαία ταινία του 2020.
Σύνοψη
Οπλισμένος μόνο με μία λέξη, το Tenet, ο Πρωταγωνιστής (Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον) αναλαμβάνει μία μυστηριώδη αποστολή για να σώσει ολόκληρο τον κόσμο, με φόντο τον αινιγματικό κόσμο της διεθνούς κατασκοπείας, σε συνθήκες που τέμνουν τη διάσταση του χρόνου.
26 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥΣ
Σκηνοθεσία/Σενάριο: Κρίστοφερ Νόλαν
Πρωταγωνιστούν: Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον, Ρόμπερτ Πάτινσον, Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι, Κένεθ Μπράνα, Κλεμάνς Ποεζί, Μάικλ Κέιν
Διεύθυνση Φωτογραφίας: Χόιτε Βαν Χοϊτέμα
Σχεδιασμός Παραγωγής: Νέιθαν Κρόουλι
Μοντάζ: Τζένιφερ Λέιμ
Μουσική: Λούντβιγκ Γκόρανσον
Ημερομηνία Εξόδου: 26 Αυγούστου 2020
Διάρκεια: 2 ώρες και 30 λεπτά
Eξαίσιο. Το σινεμά στα καλύτερα του. Όπως με όλες τις ταινίες του Κρίστοφερ Νόλαν, είναι μια δήλωση του γιατί το σινεμά υπάρχει και γιατί, στα καλύτερα του, είναι εντελώς αλώβητο. Empire Magazine/Terri White
Συναρπαστικό, ευφυές, προκλητικό. Total Film/Jane Crowther
Η πιο τέλεια κινηματογραφική εμπειρία. Soundtracking Podcast/ Edith Bowman
Πρέπει να αρχίσεις να βλέπεις τον κόσμο με άλλο τρόπο.
Οι περισσότεροι βλέπουμε τον χρόνο σαν μία αμετάβλητη δυναμική, αλλά στα χέρια του δημιουργού Κρίστοφερ Νόλαν, μεταμορφώνεται σε ένα νήμα που αναδιπλώνεται, περιστρέφεται, αντιπαρατίθεται και ανατρέπεται. O Νόλαν, που έγραψε, σκηνοθέτησε και ανέλαβε την παραγωγή της ταινίας λέει: «Η ιστορία πραγματεύεται την ιδέα του χρόνου και πώς τον αντιλαμβανόμαστε, συνδυάζοντας την επιστημονική φαντασία με τα κλασικά στοιχεία των κατασκοπικών ταινιών».
Ο Νόλαν αποκαλύπτει ότι το Tenet ήταν μια ιδέα που είχε καιρό. «Σαν δημιουργός, έχω ιδέες στο συρτάρι, που παίρνουν χρόνια να καρποφορήσουν. Είχε έρθει το πλήρωμα του χρόνου. Ήθελα να ταξιδέψω το κοινό σε μέρη που δεν είχε ξαναπάει, μετά τη Δουνκέρκη. Ήθελα, επίσης, να κάνω μια κατασκοπική ταινία. Μεγάλωσα με αυτό το είδος ταινιών, είναι απολαυστικές και συναρπαστικές αφηγήσεις. Δεν ήθελα, όμως, να ασχοληθώ με το είδος εκτός αν έκανα κάτι διαφορετικό. Ο πιο απλός τρόπος να εξηγήσω την ταινία είναι να πω ότι αυτό που έκανε το Inception στο είδος του, είναι αυτό που θα φέρει το Tenet στις κατασκοπικές ταινίες».
Ο δημιουργός είναι γνωστός για το μυστήριο που περιβάλλει τις ταινίες του, καθώς αφήνει το κοινό να ανακαλύψει μόνο του τα αινίγματα της πλοκής. Οπότε, περιγράφοντας την ιστορία, μοιράζεται στοιχεία με την ίδια κρυψίνοια: «Το Tenet είναι ένα κατασκοπικό θρίλερ με επίκεντρο τον Πρωταγωνιστή, που επιστρατεύεται σε μία μυστική οργάνωση γνωστή ως Tenet. Συχνά, αυτοί οι τύποι παρουσιάζονται ως σκληροί και κυνικοί. Όμως, υπάρχει αυταπάρνηση και αυτοθυσία σε αυτό που κάνουν και έχουν διαφορετική ηθική και ευθύνη απέναντι στον συνάνθρωπο. O Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον κι εγώ νιώσαμε ότι είχαμε την ευκαιρία να τονίσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά, ως κίνητρο για να κάνει ακραία πράγματα για το καλό της ανθρωπότητας».
Ο Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον, που πρωταγωνιστεί, λέει ότι ενώ «στον πυρήνα της η ταινία είναι για έναν άνθρωπο που προσπαθεί να σώσει τον κόσμο, παράλληλα προκαλεί την παραδοσιακή ερμηνεία του χρόνου και ό,τι αντιλαμβανόμαστε σαν αληθινό. Συμβαίνουν πολλά. Δεν έχω δει ή διαβάσει κάτι αντίστοιχο. Κανείς μας. Ο Νόλαν πραγματεύεται θέματα της επιστήμης της φυσικής μέσα από τη ματιά του χαρακτήρα. Δεν ξέρω πώς προκύπτει αυτή η εμμονή του με τον χρόνο, αλλά μου αρέσει πολύ ο τρόπος που χειρίζεται τον χρόνο στις ταινίες του».
Έχει ενδιαφέρον ότι η έννοια της αντιστροφής του χρόνου δεν είναι εκτός του πεδίου της επιστήμης, καθώς ο νόμος της εντροπίας δηλώνει ότι όλα τείνουν προς την αταξία. «Κάθε νόμος της φυσικής είναι συμμετρικός, εκτός από την εντροπία» λέει ο Νόλαν. «Είχα τη βοήθεια ενός φυσικού, που διάβασε το σενάριο και με κατηύθυνε σχετικά, παρόλο που δεν επικαλούμαι ότι το σενάριο είναι επιστημονικά ακριβές. Αλλά βασίζεται σε επιστημονικά δεδομένα».
Βέβαια, ο Νόλαν επισημαίνει ότι το οπτικό μέσο του σινεμά είναι ο μόνος τρόπος να αποδοθούν ορισμένες πλευρές της ιστορίας. «Το θέμα με την κάμερα είναι ότι καταγράφει τον χρόνο. Πριν την κινηματογραφική κάμερα, δεν μπορούσαμε να συλλάβουμε την αργή κίνηση ή την αντίστροφη κίνηση. Το σινεμά είναι το παράθυρο στον χρόνο που επέτρεψε σε μια τέτοια ταινία να καρποφορήσει. Είναι κυριολεκτικά μια ταινία που υπάρχει γιατί υπάρχει η κινηματογραφική κάμερα».
Παρ’ όλα αυτά, η μοναδική ικανότητα της κάμερας να καταγράφει χρονικές παραλλαγές δεν θα ήταν αρκετή. Ο σκηνοθέτης ήξερε ότι το όραμα του δεν θα ήταν εφικτό μόνο «αντιστρέφοντας μια κατάσταση. Υπάρχει πολλή αλληλεπίδραση ανάμεσα στη φορά του χρόνου και το περιβάλλον. Πώς κινούνται τα πράγματα γύρω μας, ακόμα και ο αέρας που αναπνέουμε» επισημαίνει. «Η έννοια της αντιστροφής δεν είναι συμμετρική, οπότε οι κανόνες ήταν περίπλοκοι. Αυτό σημαίνει πολλές τεχνικές, με κασκαντέρ να εκτελούν σκηνές μάχης, να τρέχουν και να περπατάνε σε διαφορετικές κατευθύνσεις, οχήματα που πάνε μπροστά ή πίσω με διαφορετικές παραμέτρους, ώστε να μπορούμε σε κάθε λήψη να αλλάζουμε την τεχνική και να δημιουργούμε ένα μοναδικό οπτικό αποτύπωμα. Μέσα στα χρόνια μάθαμε ότι αν έχεις διαφορετικές τεχνικές σε κάθε λήψη, το κοινό καθηλώνεται».
Ο Κένεθ Μπράνα, που παίζει τον κακό της ταινίας, έχει συνεργαστεί με τον Νόλαν στη Δουνκέρκη. «Το Tenet είναι ένα καταιγιστικό θρίλερ από έναν εκπληκτικό σκηνοθέτη. Νομίζω ότι ο Κρις κάνει δύο συμφωνίες με τον θεατή. Η μία είναι ότι τον διασκεδάζει. Η άλλη είναι ότι αιχμαλωτίζει το μυαλό, το ενδιαφέρον και το συναίσθημα του θεατή. Η ταινία είναι μια δήλωση του πόσο συναρπαστικό είναι να βρίσκεσαι σε μία σκοτεινή αίθουσα μπροστά σε τεράστιες εικόνες».
«Η ταινία δεν θα μπορούσε να είναι περισσότερο πιστή στο όραμα του Νόλαν» λέει ο Ρόμπερτ Πάτινσον, που συμπρωταγωνιστεί στην ταινία. «Όλες του οι ταινίες έχουν όραμα και αυτή είναι εντυπωσιακή με κάθε τρόπο. Είναι καταπληκτική, δεν μπορεί να συγκριθεί με άλλη».
Τα γυρίσματα έγιναν στην Εσθονία, την Ιταλία, την Ινδία, τη Δανία, τη Νορβηγία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τις ΗΠΑ. Ο Νόλαν λέει ότι αυτή η διεθνής παραγωγή ταιριάζει στην ιστορία. «Το διεθνές στοιχείο του Tenet είναι πολύ σημαντικό, γιατί πραγματεύεται μια παγκόσμια απειλή».
«Κάνω ταινίες πολλά χρόνια τώρα και ξέρω το μέσο καλά» λέει ο Νόλαν. «Αυτό με εμπνέει και επηρεάζει τις δημιουργικές μου επιλογές με κάθε τρόπο. Είναι μια πληθωρική εμπειρία αυτή που θα ζήσει το κοινό».
Μοναδικοί ηθοποιοί, μοναδική εμπειρία
«Θέλαμε έναν ηθοποιό που να καταλαμβάνει την οθόνη. Για μένα, μια από τις πιο σημαντικές στιγμές της σύλληψης του Tenet, συνέβη στην παγκόσμια πρεμιέρα της «Παρείσφρησης» (Σπάικ Λι) στο Φεστιβάλ των Καννών. Δεν ήταν μόνο ότι με συνεπήρε η ταινία, αλλά βλέποντας τον Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον, εντυπωσιάστηκα από το πηγαίο ταλέντο του, που είναι προφανές στην οθόνη και έτσι ήμουν σίγουρος ότι θα ήταν στο επίκεντρο της ταινίας μου».
Ο Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον λέει ότι και μόνο το όνομα του Κρίστοφερ Νόλαν τον τράβηξε στην ταινία. «Έχω δει όλες τις ταινίες του, οπότε ό,τι μου λέει, το κάνω. Είναι ένας δυναμικός κινηματογραφικός αφηγητής, που συνδυάζει ιδιαίτερες ιδέες με μοναδικούς κόσμους. Σε συνεπαίρνει αυτό που βλέπεις, είτε είναι δράση, είτε σκηνές αγωνίας. Στον πυρήνα του έργου του είναι οι ανθρώπινες συνδέσεις και ο τρόπος που εξερευνά την ανθρώπινη κατάσταση, η ανάγκη μας για συντροφικότητα και τα διαφορετικά συναισθήματα που έχουμε. Επενδύω πάντα στους χαρακτήρες που υποδύομαι».
Ο ηθοποιός θυμάται: «Όταν διάβασα το σενάριο, με συνεπήρε που ο Πρωταγωνιστής είναι ο θεατής με πολλούς τρόπους. Το ταξίδι που κάνει, είναι το ταξίδι που κάνει και ο θεατής».
«Ο Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον είναι ένας πολύ ζεστός και γενναιόδωρος άνθρωπος» λέει ο Νόλαν. «Η ανάγνωση που έκανε στο σενάριο ήταν άμεση, ακριβής και συντονισμένη με αυτό που ήθελα να κάνω, μια νέα προσέγγιση στη φιγούρα ενός κατασκόπου που ταξιδεύει μόνος για να ανατρέψει μια παγκόσμια καταστροφή. Έπιασε το νόημα από την αρχή».
«Είναι ένας άντρας που προτίθεται να πεθάνει, όχι μόνο για την αποστολή, αλλά για τους ανθρώπους» λέει ο ηθοποιός. «Αυτό λέει πολλά για τον χαρακτήρα του. Μέσα από την πορεία της ιστορίας, ο τρόπος που βλέπει τον θάνατο επαναπροσδιορίζεται… και μπορεί να σώσει το κόσμο με έναν νέο τρόπο. Ή μπορεί ό,τι είναι να γίνει, να γίνει. Αλλά πιστεύω ότι ο τρόπος που βλέπουμε τα πράγματα, που βλέπουμε τον εαυτό μας, αλλάζει για πάντα, όταν ξέρουμε ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατό».
Ο Πρωταγωνιστής έχει σαν βασικό συνεργάτη τον Νιλ, που υποδύεται ο Ρόμπερτ Πάτινσον. «Με ενδιέφερε η σχέση του Νιλ με τον χαρακτήρα του Πρωταγωνιστή» λέει ο Πάτινσον. «Είναι φίλος ή εχθρός; Πώς εμπιστεύεσαι κάποιον και πότε είσαι επιφυλακτικός; Πώς ξέρεις ότι το ένστικτο σου είναι σωστό; Αυτά είναι περίπλοκα ζητήματα στον κανονικό κόσμο, πόσο μάλλον όταν οι κανόνες της πραγματικότητας αλλάζουν και ανατρέπονται. Ο Νιλ λειτουργεί μέσα από έναν συνδυασμό εξειδίκευσης, εμπειρίας και ενστίκτου. Είναι λίγα αυτά που μπορούν να ξέρουν, οπότε πρέπει να εμπιστευτούν, χωρίς να ξέρουν τι είναι σωστό και τι λάθος. Με συναρπάζει αυτό» λέει ο Πάτινσον.
Για τον Τζον Ντέιβιντ Γουόσινγκτον και τον Ρόμπερτ Πάτινσον, όμως, αυτή η πρώτη συνεργασία δεν είχε θέματα εμπιστοσύνης. «Ο Τζον Ντέιβιντ είναι ο καλύτερος. Το γύρισμα ήταν απαιτητικό, είχε πάντα μια έντονη ενέργεια και είναι θετικός άνθρωπος» λέει ο Πάτινσον.
«Μου αρέσει ο τρόπος που δουλεύει ο Ρομπ» λέει ο Γουόσινγκτον. «Τις περισσότερες φορές δεν αναλύουμε αυτό που κάνουμε. Απλώς το αφήνουμε να συμβεί. Ειλικρινά, ο τρόπος που είναι γραμμένη η ταινία, τα λέει όλα. Έπρεπε να είμαστε ανοιχτοί στις αποχρώσεις και τις εκπλήξεις που προκύπτουν στη διαδρομή, να τις καλωσορίζουμε με ανοιχτή καρδιά και να συμπλέουμε μαζί τους».
Στο επίκεντρο της αποστολής του Πρωταγωνιστή είναι ένας ισχυρός Ρώσος ολιγάρχης, τον οποίο υποδύεται ο Κένεθ Μπράνα. «Φυσικά, πρέπει να έχεις έναν ανταγωνιστή στην ιστορία» λέει ο Κένεθ Μπράνα. «Όταν μιλήσαμε με τον Κρις, μου είπε ότι αυτός ο τύπος είναι ένας ελεεινός άνθρωπος, αλλά στο σενάριο τού έχει αποδώσει ένα τραυματικό παρελθόν, οπότε μπορεί να μην είναι συμπαθητικός, αλλά μπορούμε να καταλάβουμε γιατί κάνει ένα παζάρι τύπου Φάουστ».
«Τα επίπεδα της ιστορίας είναι ένας γρίφος μέσα σε ένα αίνιγμα, που πυροδοτείται από τον χαρακτήρα που υποδύομαι. Είναι ένας αδίστακτος και εγωμανής τύπος που κάνει τα πράγματα να συμβαίνουν, οπότε όλοι τον φοβούνται. Είναι τρομαχτικά ανήθικος, ιδιαίτερα ευφυής και βάζει τον κόσμο σε κίνδυνο» συνεχίζει ο Μπράνα.
Ο κακός της υπόθεσης είναι παντρεμένος με την Κάτ, την οποία υποδύεται η Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι, που λέει ότι, όταν πρωτοδιάβασε το σενάριο, αναρωτιόταν γιατί ο χαρακτήρας της είναι με έναν τέτοιο άνθρωπο. «Πού βασίζεται αυτή η σχέση; Από την αρχή, για μένα, ήταν πολύ καθαρό ότι η Κατ έκρυβε πολλά για να επιβιώσει και ότι είχε πολλές τύψεις. Συνεχώς αναρωτιέται πώς έμπλεξε έτσι, πώς βρέθηκε εκεί. Παρ΄όλο που δεν μπορεί να ξεφύγει και μένει για τον γιο της, δεν είναι ποτέ το θύμα των καταστάσεων και παίρνει την ευθύνη της σχέσης της με τον σύζυγο της. Η καρδιά του χαρακτήρα έχει μία έντονη εσωτερική διαμάχη».
«Ο Κρις έχει γράψει έναν πολύ δυνατό γυναικείο χαρακτήρα και η δύναμη της είναι η ευφυία της. Η Κατ είναι πολύ γρήγορη και μία διαισθητική διαπραγματεύτρια. Χρησιμοποιεί την εξυπνάδα της για να χειριστεί καταστάσεις, όταν χρειάζεται. Είναι περπατημένη. Μπορεί να διαβάσει τους άλλους με την πρώτη και θέλει να κερδίζει την παρτίδα. Έχει επιβιώσει χάρη σ΄αυτό» λέει η Ντεμπίκι.
Η ηθοποιός μιλάει για τη συνεργασία της με τον Κένεθ Μπράνα: «Ήταν μεγάλο προνόμιο να παίζω απέναντι στον Κεν. Είναι προφανώς ένας εκπληκτικός ηθοποιός, αλλά και ένας ευγενικός και ξεκαρδιστικός άνθρωπος. Μπήκαμε σε σκοτεινές περιοχές με τους χαρακτήρες μας, οπότε ήμουν ευγνώμων που είχα τον Κεν σαν συνοδοιπόρο». Η εκτίμηση είναι αμοιβαία: «Η Ελίζαμπεθ ήταν απολαυστική στη συνεργασία» λέει ο Μπράνα. «Έχει μια στιβαρότητα για την ηλικία της, αλλά και μία παιχνιδιάρικη φύση. Η ερμηνεία της καθηλώνει».
Ενώ είναι συνηθισμένο για τους ηθοποιούς να προπονούνται ειδικά για μια ταινία, αυτή τη φορά τίποτα δεν ήταν συνηθισμένο στην προετοιμασία τους. «Το ενδιαφέρον με την ταινία είναι ότι δεν αρκούσε να μάθουν τους κανόνες και μετά να τους εφαρμόσουν. Έπρεπε συνεχώς να καταστρώνουμε σχέδιο και μετά να το διερευνούμε με βάση τους κανόνες, οπότε όλοι είμασταν σε εγρήγορση. Δεν είναι κάτι που καταλαβαίνεις με το ένστικτο, θέλει πολλή προπόνηση και δουλειά. Αυτό σήμαινε ότι οι ηθοποιοί και οι κασκαντέρ έπρεπε να καταλάβουν το κόνσεπτ, αλλά να μπορούν και οι ίδιοι να ελέγχουν τον εαυτό τους και τη λογική αυτού που έκαναν» λέει o Νόλαν.
«Ήταν μία πρωτοποριακή προετοιμασία» λέει ο Γουόσινκγτον. «Άντλησα από την αθλητική μου εμπειρία πιο πολύ από κάθε άλλη φορά. Η σωματική διάσταση αυτού που έκανα μου έδωσε πολλές πληροφορίες για τον Πρωταγωνιστή». Ο δημιουργός εντυπωσιάστηκε από τις σωματικές δυνατότητες του ηθοποιού και την αφοσίωση του. «Το σώμα του ήταν πολύ σημαντικό για τον ρόλο. Οπότε αν υπολογίσεις και το θέμα της αντίστροφης κίνησης, αυτό έκανε ακόμα πιο δύσκολο. Αν δεν είχαμε έναν ηθοποιό με τέτοια ικανότητα και ενέργεια, μερικά πράγματα δεν θα τα κάναμε» λέει ο Νόλαν.
«Με το Tenet, ελπίζω να δώσω στο κοινό έναν λόγο να έχει μια νέα προσέγγιση και εμπειρία του σινεμά, ειδικά των κατασκοπικών ταινιών. Θέλω να δώσω στους θεατές μια άλλη ματιά, ώστε να νιώσουν τον ίδιο ενθουσιασμό που ένιωθα όταν ήμουν παιδί και έβλεπα τέτοιες ταινίες. Θέλουμε να δώσουμε στο κοινό την εμπειρία του αγνώστου μέσα από τις σκηνές της δράσης. Ένα ταξίδι που δεν έχουν ξανακάνει» καταλήγει ο Κρίστοφερ Νόλαν.
