Ο Γιώργος Φρέντζος δεν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις και περισσότερο δεν χρειάζεται συστάσεις η δουλειά του, την οποία σίγουρα έχετε θαυμάσει σε ταινίες όπως τα “Ονειρεύομαι τους φίλους μου” και “Τα οπωροφόρα της Αθήνας” του Νίκου Παναγιωτόπουλου και φυσικά στην υπέροχη ατμόσφαιρα του “Όλα είναι δρόμος” του Παντελή Βούλγαρη.
Στο Φεστιβάλ Ταινιών Μικρού Μήκους της Δράμας έχουμε τη χαρά να βλέπουμε συχνά ταινίες στις οποίες έχει κάνει τη Διεύθυνση Φωτογραφίας με πλάνα και φωτισμούς που θυμόμαστε για χρόνια, όπως στο “Travel Express” της Νατάσσας Ξύδη, στο “Φράγμα” του Γιώργου Τελτζίδη, το υπέροχο μονοπλάνο του “Mad Dogs” της Δανάης Παπαϊωάννου, το “Βάρος της θάλασσας” του Κωστή Αλεβίζου, με το οποίο απέσπασε και την Τιμητική Διάκριση Φωτογραφίας, για να αναφέρουμε μερικές μόνο από τις δουλειές του.
Έτσι, ήταν διπλή η χαρά μας όταν δέχτηκε την πρόταση μας να μας αναλύσει πως γυρίστηκε μια από τις αγαπημένες μας δουλειές του, η μικρού μήκους “Στο δωμάτιο” της Γεωργίας Σωτήρχου. Στο παρακάτω κείμενο θα δούμε τι κάμερα χρησιμοποίησε, τα φώτα που επέλεξε, πως τα προσάρμοσε στο “σφιχτό” 4:3 κάδρο της ταινίας καθώς και άλλες σημαντικές πληροφορίες για όσους αγαπάνε την φωτογραφία στον κινηματογράφο.
του Γιώργου Φρέντζου / Κινηματογραφιστή *
Στις 9 Μαρτίου 2018 ανοίγω ένα mail από την άγνωστη τότε για μένα Γεωργία Σωτήρχου που μου λέει ότι θέλει να γυρίσει μια μικρού μήκους ταινία με σενάριο δικό της και φυσικά είναι… no budget!
Μου στέλνει τις 12 σελίδες σεναρίου και μια σκηνοθετική προσέγγιση, μια πρώτη συνάντηση και ξεκινάμε την προετοιμασία.
Η 28η Ιουνίου της ίδιας χρονιάς ήταν η πρώτη από τις τρείς μέρες γυρίσματος.
… και λίγα λόγια για την πλοκή
“Όταν λείπει ο Θεός, κάποιος πρέπει να πάρει τη θέση του… Μέσα σε ένα σύγχρονο αστικό περιβάλλον, οι τρεις εμπλεκόμενοι χαρακτήρες, ένας άρρωστος ηλικιωμένος άνδρας, η νεαρή γυναίκα που τον φροντίζει και η άνεργη μεσήλικη κόρη του παλεύουν με τη συνείδηση και τις πεποιθήσεις τους, ενώ καλούνται να θέσουν τα όρια μεταξύ ηθικής και ελευθερίας.”
Δείτε το trailler της ταινίας:
Ρεπεράζ
Ξεκινώντας από κάποιους χώρους στο Γηροκομείο που όμως δεν μας έκαναν, άρχισε η έρευνα για κάποιο σπίτι, βρέθηκε αυτό στη Κυψέλη που μας βόλεψε όλους.
Η εξωτερική σκηνή του δρόμου βρέθηκε σε απόσταση 5’ λεπτά περπάτημα από το σπίτι κι έτσι δεν θα χάναμε χρόνο για την μετακίνηση.
Πάντα τραβάω φωτογραφίες χρησιμοποιώντας το Artemis Pro, όπου έχω αναφορές στο κάδρο, τον φακό, τον τόπο κλπ
Πιο κάτω κάποιες φωτογραφίες από το ρεπεράζ.
Κινηματογραφικές Αναφορές
Για όλες τις δουλειές ο πιο εύκολος τρόπος συνεννόησης είναι οι αναφορές σε ταινίες, έτσι κι εδώ είδαμε κάποιες.
Από την αρχή συμφωνήσαμε το aspect ratio νάναι 4:3 για μια πιο «ασφυκτική» εικόνα που νομίζω ζητούσε αυτό το σενάριο.
Πολλές αναφορές από το «Ida» του Pawlikowski όσον αφορά τα κάδρα.
Εξοπλισμός
Κάμερα είχαμε την Arri Alexa Plus και η επιλογή ήταν αυτή γιατί όπως συμβαίνει συνήθως στις παραγωγές, έχεις αυτό που επιτρέπει ο προϋπολογισμός και όχι αυτό που ίσως θα ήθελες.
Η καλή φίλη Καλλιρόη Καραμάνου, πάντα αρωγός στους μικρομηκάδες, μας προσέφερε αυτή την κάμερα και φυσικά βολευτήκαμε.
Εδώ να πω ότι η Alexa Plus είναι η πρώτη κάμερα της οικογένειας προϊόντων Alexa, που παρά τα χρονάκια της συμπεριφέρεται εξαιρετικά. Το υλικό μας στα 2Κ.
Αν είχαμε την οικονομική δυνατότητα θα γύριζα σε φιλμ 16mm, με stock 500 ISO και μετά από test, push 1 stop για περισσότερο οργανικό κόκκο και όχι τον ψηφιακό που έβαλα στο color correction.
Φακούς είχα τη σειρά της Arri-Zeiss Macro. Mιά αγαπημένη μου περίεργη σειρά.
Σε όλα καλοί, εκτός από ένα μικρό μειονέκτημα, το μεγάλο γκαπ που κάνει όταν από τον 50αρι πάει στα 100mm.
Συνεργείο camera and light department
Focus Puller: Βαγγέλης Τζιφάκης
Β. Οπερατέρ: Ελένη Λόλα
DIT: Boris Anchev
Gaffer: Σπύρος Αγγελόπουλος
Steadicam: Γιώργος Πετράκης
Βοηθοί Steadicam: Γιάννης Γάββαρης, Κωνσταντίνος Γουργιώτης
Όλοι τους με κινηματογραφική παιδεία και το πολύ βασικό… καλά παιδιά.
Συνεργασία
Από την αρχή συμφωνήσαμε με την Γεωργία για κάμερα σταθερή. Κίνηση θα είχαμε μόνο όταν η Αγγελική ακούει τον κ. Πέτρο να της ζητάει το δώρο για τα γενέθλια του, μια σκηνή που έχει ένταση, εδώ λοιπόν θα είχαμε Steadicam.
Σχετικά με τους ηθοποιούς, Αρμένης, Λόμπατς, Γρηγοριάδου, όλοι φίλοι και αγαπημένοι.
Με τον Γιώργο Αρμένη γνωριστήκαμε και συνεργαστήκαμε στο «Όλα είναι Δρόμος» στο μακρινό 1997, μετά από είκοσι χρόνια όταν του ζήτησα να έρθει στην ταινία δέχτηκε με μεγάλη χαρά.
Φωτιστικός σχεδιασμός
Ο χώρος: σπίτι κάπου στη Κυψέλη, ισόγειο υπερυψωμένο.
Οι ανάγκες του σεναρίου είναι για τους πιο κάτω χώρους.
Το κυρίως σετ στο δωμάτιο/κρεβατοκάμαρα του κ. Πέτρου (εικόνα 21,22), με δυο παράθυρα, άλλο ένα δωμάτιο/τραπεζαρία με ένα παράθυρο (εικόνα 16), μια μικρή κουζίνα με παράθυρο σε σχετικά μεγάλο φωταγωγό (εικόνα 10) και σε ένα μικρό μπάνιο με παράθυρο στον ίδιο φωταγωγό. Έχουμε και μια σκηνή εξωτερική σε δρόμο, που για λόγους παραγωγής βρήκαμε κοντά στο σπίτι.
Άλλες απαιτήσεις χώρων είναι η κρεβατοκάμαρα της Αγγελικής, που γυρίσαμε τα δυο σφιχτά πλάνα κλέβοντάς τα στο βασικό χώρο μας και ένα πλάνο της Αγγελικής στο διάδρομο, έξω από το διαμέρισμά της. Αυτό το γυρίσαμε σε μια πολυκατοικία πίσω από το Αρχαιολογικό Μουσείο που ήταν και η «μεγαλύτερη» μετακίνηση.
Τα φώτα που είχα ήταν ένα Fresnel της Arri το L-10c και δυο Skypanel Arri το S-30c και το S-60c ( προσφορά του φίλου Πάνου Παπαδόπουλου/ Προσέγγιση ΕΠΕ).
Φώτα Led τα panel με μαλακό φως που συνήθως τους έβαζα και έξτρα frame με 216 white diffusion για ακόμη πιο μαλακό φως.
Το L-10c το είχα συνήθως για ανάκλαση σε πολυστερίνη ή στα πλάνα της κουζίνας για ένα φως έξω από το φωταγωγό πάντα με το white diffusion επάνω.
Γενικά δεν χρησιμοποιώ πολλά φώτα, μ’ αρέσει να εκμεταλλεύομαι το φυσικό φως.
Έτσι τα παράθυρα που υπήρχαν στη κρεβατοκάμαρα του κ. Πέτρου, (εικόνα 10α) που είναι ο βασικός χώρος, ήταν η κύρια πηγή φωτός, που ανάλογα με την ώρα της ημέρας είτε σκέπαζα με μαύρα πανιά είτε ενίσχυα με το 60αρι panel.
Νομίζω σήμερα το πιο βασικό ίσως δεν είναι να φωτίζεις αλλά να … σκοτίζεις!
Ένα πρόβλημα που είχα με το μαλακό φως ήταν η δυσκολία να «κόψω» το φως στους τοίχους. Με τα σταθερά κάδρα όμως ήξερα ότι στο color ήταν εύκολο να το φτιάξουμε όπως θέλαμε.
Άλλο ένα πρόβλημα ήταν το χρώμα στους τοίχους στο βασικό μας σετ, ένα άθλιο ροζ (?) που και πάλι φτιάχτηκε στο color correction με σχετική δυσκολία γιατί οι τόνοι του ροζ είναι κοντά στο δέρμα των ηθοποιών.
Και μιάς και μιλάμε για το color grading εδώ να πω για το πόσο σημαντική και καθοριστική είναι η συμβολή του κολορίστα στο τελικό αποτέλεσμα της εικόνας.
Στο τέλος των χρωματικών διορθώσεων προσθέσαμε λίγο ψηφιακό κόκκο, κάτι που θα είχα από την αρχή αν γυρίζαμε σε φιλμ.
Εδώ είχα τη χαρά της συνεργασίας με τον Άγγελο Μάντζιο/Metapost
Το σωστό γύρισμα, χωρίς εκπλήξεις απαιτεί καλή προετοιμασία και οργάνωση.
Καλή γνώση των χώρων γυρίσματος και τα σωστά εργαλεία.
Αριστερά frames από την τελική κόπια, δεξιά από την προετοιμασία/ντεκουπάζ
Το αγαπημένο πλάνο
Όπως σε τόσα άλλα στη ζωή μας, έτσι κι εγώ σε κάθε ταινία έχω την αγαπημένη μου σκηνή, το αγαπημένο πλάνο και μαζί μια μικρή ιστορία.
Εδώ είναι η σκηνή με τον διάλογο των δύο γυναικών που ερμηνεύουν η Ρομάννα Λόμπατς και η Σεραφίτα Γρηγοριάδου.
Το σετ είναι σε ένα δωμάτιο, (εικόνα 16) η Αγγελική/Ρομάννα (εικόνα 12) καθιστή μπροστά στο τραπέζι, ακούει την Μαρία/Σεραφίτα που στην αρχή είναι καθιστή (εικόνα 11) και έπειτα σηκώνεται και στέκεται μπροστά στο παράθυρο και καπνίζει (εικόνα 13)
Η ώρα της ημέρας είναι αργά το απόγευμα, έχει πέσει το φως έξω κι έτσι χωρίς ζελατίνα ND στο παράθυρο μπορούμε και βλέπουμε έξω. Ωστόσο το φυσικό φως έξω «πέφτει» γρήγορα, το χάνουμε, θυμάμαι να πιέζω για να ξεκινήσουμε.
Τα πλάνα στις εικόνες 11 και 13 τραβήχτηκαν πρώτα, αφού ήθελα να εκμεταλλευτώ όσο είχε το φυσικό φως έξω, επί πλέον λίγο φως μέσα με το L-10c (Εικόνα 15) με ανάκλαση από αριστερά, σαν από ένα δεύτερο παράθυρο (δεν υπήρχε) που δεν ξέρουμε αν υπάρχει.
Στα πλάνα όπως εικόνες 12 και 14 έχει νυχτώσει πιά κι έτσι έξω απ’ το παράθυρο μπαίνει το μικρό Skypanel το 30αρι με πάντα έξτρα 216 white diffusion επάνω που αντικαθιστά το φυσικό φως.
Στο πλάνο εικόνα 14, αυτό της αφίσας της ταινίας (το αγαπημένο μου), ένα κάδρο αυστηρό, το φως μαλακό, έρχεται από πίσω και πλάγια πάνω στη Ρομάννα.
Στα αριστερά μπαίνει λίγο το ξύλο της πόρτας, αφώτιστο, δίνοντας σχετικά την αίσθηση πως ο κ.Πέτρος/Γιώργος Αρμένης από το δωμάτιο του κρυφακούει τη συζήτηση της κόρης του και της κοπέλας που τον φροντίζει.
Εξαιρετικό το χρώμα του τοίχου που βοηθάει στην ατμόσφαιρα.
Στο τεχνικό μέρος, η ρύθμιση στο white balance της κάμερας όχι μόνο εδώ αλλά και σε όλα τα εσωτερικά είναι ρυθμισμένο στα 4400Κ, εκτός από το τελευταίο πλάνο της ταινίας που κατέβηκε στα 3200Κ. Τα φώτα είναι στα 5000Κ και ότι φως ημέρας αφήναμε να περάσει ήταν χωρίς όποιο lighting gel filter.
Στο φακό χρησιμοποίησα μόνο ND φίλτρα για να έχω τον έλεγχο στο διάφραγμα.
Σημείωση: οι εικόνες 11,12,13,14 είναι frames από την τελική κόπια
Οι εικόνες 15,16,17,18 είναι τραβηγμένες με το κινητό μου.
Απολογισμός
Mε παίδεψαν πολύ τα σταθερά και ταυτόχρονα σφιχτά κάδρα, αφού οι κινήσεις των ηθοποιών έπρεπε αυστηρά να είναι εντός του κάδρου χωρίς αυτό να τους περιορίζει στην ερμηνεία τους.
Το 4:3 κάδρο άλλοτε βόλευε κι άλλοτε καθόλου.
Γενικά ήταν μια ήρεμη παραγωγή.
Στο τέλος της μέρας, αυτό μένει άλλωστε, μια δουλειά που την χάρηκα, με καλούς συνεργάτες και εξαιρετικούς ηθοποιούς.
Συντελεστές
Σενάριο, Σκηνοθεσία: Γεωργία Μ. Σωτήρχου | Ηθοποιοί: Γιώργος Αρμένης, Ρομάννα Λόμπατς, Σεραφίτα Γρηγοριάδου | Παραγωγή: Γεωργία Μ. Σωτήρχου, Δημήτρης Κουτσομήτσος (Tamasenco) | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Γιώργος Φρέντζος GSC | Ηχοληψία: Παναγιώτης Παπαγιαννόπουλος | Μοντάζ: Βαγγέλης Κατσαρός | Σχεδιασμός Hχου-Foleys: Περσεφόνη Μήλιου (Vaoni Studio) | Μίξη ήχου: Κώστας Βαρυμποπιώτης (Kvaribo Sound Studio) | Χειριστής Steadicam: Γιώργος Πετράκης | MakeUp: Αφροδίτη Βραχλιώτη | Διεύθυνση Παραγωγής: Νικολέτα Γελαδάρη | Ενδυματολόγος: Ελεάνα Θαλασσούδη | Σκριπτ/Βοηθός Σκηνοθέτη: Tόνια Γιαννούλα | Α’ Βοηθός κάμερας: Βαγγέλης Τζιφάκης | B’ Βοηθός κάμερας: Ελένη Λόλα | Βοηθοί Steadicam: Γιάννης Γάββαρης, Κωνσταντίνος Γουργιώτης | A’ Βοηθός Ηχολήπτη: Aλέξης Κουκιάς-Παντελής | B’ Βοηθός Ηχολήπτη: Νικόλας Παπανικολόπουλος | Ηλεκτρολόγος: Σπύρος Αγγελόπουλος | Τεχνικός Εικόνας: Boris Anchev | Βοηθός Διευθυντή Παραγωγής: Aννα Γράδου | Βοηθοί Παραγωγής: Βασίλης Τσίβγας, Τέτα Λάζαρη, Νικόλας Τσαναής, Νίκη Γαλανού | Χρωματική Επεξεργασία: Άγγελος Μάντζιος (Metapost) | Οπτικά Εφέ: Άγγελος Ροδιτάκης | Μastering /Υποτιτλισμός: Metapost | Μετάφραση: Χάρης Μπάμπος | Κάμερα Alexa Plus & Φακοί: Καλλιρρόη Καραμάνου (Καραμάνος Studios) | Φώτα & Βαν Παραγωγής: Πάνος Παπαδόπουλος (Προσέγγιση ΕΠΕ) | Μουσική Τίτλων: Θοδωρής Ρέγκλης | © 2019 Yeorgia M. Sotirchou – Tamasenco
*Γιώργος Φρέντζος, κινηματογραφιστής / Διευθυντής Φωτογραφίας.
Ιδρυτικό μέλος της Ένωσης Ελλήνων Κινηματογραφιστων / GSC
Μέλος της Ελληνικής Ακαδημίας Κινηματογράφου / ΕΑΚ
Μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας Κινηματογράφου / EFA
Επιλεκτική φιλμογραφία
Όλα είναι Δρόμος σκηνοθεσία Παντελής Βούλγαρης
Ονειρεύομαι τους Φίλους μου σκηνοθεσία Νίκος Παναγιωτόπουλος
Τα οπωροφόρα της Αθήνας σκηνοθεσία Νίκος Παναγιωτόπουλος
J. A. C. E. σκηνοθεσία Μενέλαος Καραμαγγιώλης
Φράγμα σκηνοθεσία Γιώργος Τελτζίδης
Το Βάρος της Θάλασσας σκηνοθεσία Κωστής Αλεβίζος