Ο εμβληματικός πίνακας του Francis Cugat με ένα ασώματο πρόσωπο που αιωρείται πάνω από τα φώτα της Νέας Υόρκης είναι ίσως το πιο διάσημο και φημισμένο εξώφυλλο βιβλίου σε όλη την αμερικανική λογοτεχνία.
Ο εκδότης του F. Scott Fitzgerald, Maxwell Perkins, έδειξε να κατανοεί τη σημασία της εικόνας ακόμη και πριν από τη δημοσίευση του μυθιστορήματος, δηλώνοντάς το “αριστούργημα για αυτό το βιβλίο” σε μια επιστολή του προς τον Fitzgerald.
Ωστόσο, παρ’ όλα αυτά, σχετικά λίγα είναι γνωστά για τον ίδιο τον Cugat.
Το Great Gatsby ήταν το μόνο εξώφυλλο βιβλίου που ζωγράφισε ποτέ, και κανείς δεν είναι σίγουρος πώς υπέπεσε στην αντίληψη του εκδότη του Fitzgerald – και η προέλευση του «Celestial Eyes (Ουράνια Μάτια)» παραμένει επίσης αβέβαιη. Οι αναγνώστες μπορεί να αναγνωρίσουν την εικόνα στο πρόσωπο του γιατρού T. J. Eckleburg, μιας τερατώδους διαφημιστικής πινακίδας που αποτελείται από δύο μάτια που κοιτάζουν μέσα από ένα ζευγάρι γυαλιά «που περνούν πάνω από μια ανύπαρκτη μύτη», ή στην περιγραφή του Fitzgerald για την Daisy ως το «κορίτσι του οποίου το ασώματο πρόσωπο αιωρούνταν κατά μήκος των σκοτεινών γείσων και των εκτυφλωτικών πινακίδων». Ωστόσο, είναι πολύ πιθανό ότι, αντί να έχει εμπνευστεί ο Cugat από τις εικόνες του Fitzgerald,να ισχύει το αντίστροφο. Παρατηρώντας τα προκαταρκτικά σχέδια του Cugat για το εξώφυλλο ενισχύεται αυτή η υπόθεση, καθώς μπορούμε να δούμε ξεκάθαρα ότι τα πρώτα σκίτσα του απεικονίζουν το ασώματο πρόσωπο πάνω από μια άγονη γη που μοιάζει με έρημο, είναι παρόμοια με το σπίτι του T. J. Eckleburg.
Ο Cugat δούλευε σε έναν από τους πρώτους τίτλους του Fitzgerald εκείνη την εποχή, το Among the Ash Heaps and Millionaires, υποδηλώνοντας κάτι σαν μια διαδικασία συνεργασίας μεταξύ του καλλιτέχνη και του συγγραφέα, ίσως ο Fitzgerald να ενέπνευσε τον Cugat με την εικόνα του τοπίου και ο Cugat με τη σειρά του να ενέπνευσε τον Fitzgerald με το «Celestial Eyes (Ουράνια Μάτια)».
Αυτή η πιθανότητα ενισχύεται στο «A Moveable Feast» του Ernest Hemingway, όταν θυμάται να βλέπει το εξώφυλλο για πρώτη φορά. Μολονότι ο Hemingway το περιγράφει ως «κακόγουστο», αποκαλύπτει επίσης την εξήγηση του Fitzgerald ότι «είχε να κάνει με μια διαφημιστική πινακίδα κατά μήκος ενός αυτοκινητόδρομου». Είναι γεγονός ότι το τελικό εξώφυλλο του Cugat δεν απεικονίζει ξεκάθαρα τον T. J. Eckleburg, ωστόσο ο Fitzgerald εξακολουθεί να υποδεικνύει μια θεματική σύνδεση, για άλλη μια φορά υπονοεί ότι ο Cugat παρείχε τον σπόρο έμπνευσης για τη φιγούρα του Eckleburg.
Εκτός από το γεγονός ότι παρείχε εικόνες/συμβολισμούς για το βιβλίο, το εξώφυλλο του Cugat αντικατοπτρίζει επίσης τα θέματα του ίδιου του Fitzgerald, λειτουργώντας έτσι σχεδόν ως ένα είδος εικονογραφημένου προλόγου. Για παράδειγμα, ο Cugat περιλαμβάνει το περίφημο πράσινο φως στον πίνακά του, αλλά η θέση του και το σχήμα του θυμίζουν ένα δάκρυ που πέφτει, θέτοντας σε πρώτο πλάνο την επαφή του Gatsby με τον άστοχο ιδεαλισμό. Ομοίως, ο Cugat κρύβει διακριτικά ένα γυμνό ζευγάρι στα γιγάντια μάτια, αντανακλώντας ίσως την αντικειμενοποίηση της Daisy από τον Gatsby ή τη δική της επίγνωση της (εξωσυζυγικής) σχέσης του Tom.
Αν και μπορεί να μην γίνει ποτέ γνωστό πόσα πήρε ο Fitzgerald από τις εικόνες του Cugat, ο πίνακας παραμένει ένα αριστούργημα από μόνος του. Παρέχει μια λεπτή απεικόνιση του γεγονότος ότι όχι μόνο όλη η τέχνη δημιουργείται απαραιτήτως συλλογικά, καθώς οι δημιουργοί μαθαίνουν και αντλούν ο ένας από τον άλλον, αλλά και ότι διαφορετικές μορφές τέχνης μπορούν να αλληλεπιδράσουν μεταξύ τους και να χρωματίσουν τις ερμηνείες μας με βαθή νόημα.
Το 2013 το βιβλίο του Fitzgerald έγινε ταινία από τον σκηνοθέτη Baz Luhrmann,με πρωταγωνιστές τους Λεονάρντο ΝτιΚάπριο, Κάρεϊ Μάλιγκαν, Τόμπι Μαγκουάιρ, Τζόελ Ετζερτον, Αϊλα Φίσερ και Τζέισον Κλαρκ. Φωτογραφία: Σάιμον Ντάγκαν και μοντάζ: Τζέισον Μπάλανταϊν, Τζόναθαν Ρέντμοντ, Ματ Βίλα.