της Κατερίνας Βαϊμάκη
Κάποια στιγμή, την ώρα του ατέλειωτου scroll down στα social media, έπεσε το μάτι μου πάνω σε μία δημοσίευση, η οποία ούτε λίγο ούτε πολύ σου έλεγε πως το 1606, όταν τα θέατρα είχαν κλείσει στο Λονδίνο εξαιτίας της πανούκλας, ο γνωστός σε όλους μας Σαίξπηρ εκμεταλλεύτηκε το «ρεπό» του και έγραψε τα έργα «Βασιλιάς Ληρ» και «Αντώνιος και Κλεοπάτρα».
Σε αυτό το σημείο έχω να κάνω δύο δηλώσεις. Πρώτον, σε καμία περίπτωση δε συγκρίνω τον εαυτό μου ή εσάς με ένα από τα μεγαλύτερα συγγραφικά ταλέντα της ιστορίας. Δεύτερον, αυτή η δημοσίευση πέρα του ότι με εκνεύρισε, με άγχωσε ακόμη περισσότερο. Και ο λόγος είναι γνωστός… Τον γνωρίζει κάθε άνθρωπος που θέλει να ονομάζεται συγγραφέας… Στους συγγραφείς αρέσει η αναβλητικότητα.
Πριν προλάβετε να αντιδράσετε, αφήστε με να σας εξηγήσω. Όσοι ασχολούμαστε με τη γραφή είμαστε αναβλητικοί. Εννοείται πως έχουμε εκπληκτικές -κατ’ εμάς- ιδέες. Όλα κυλούν υπέροχα στη φαντασία μας: υφαίνουμε την πλοκή, φανταζόμαστε τους χαρακτήρες, κάποιες φορές μάλιστα σκεφτόμαστε την αφίσα της ταινίας, προτού καλά-καλά γράψουμε μία λέξη από το σενάριο.
Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη λευκή κόλλα. Εκεί η βαβούρα του μυαλού μας εξαφανίζεται και τη θέση της παίρνει η απόλυτα εκνευριστική σιωπή. Οπότε, αυτό που κάνουμε είναι να βρίσκουμε δικαιολογίες: Δεν έχω έμπνευση σήμερα, θα το ξεκινήσω το πρωί με καθαρό μυαλό, θα συνεχίσω το βράδυ που θα έχει ησυχία ή το σαββατοκύριακο που δε θα έχω δουλειά.
Αν δεν κάνετε τίποτα από τα παραπάνω, τότε είστε στον τέλειο δρόμο και δε χρειάζεται να συνεχίσετε να διαβάζετε αυτό το άρθρο. Εάν όμως είστε σαν κι εμένα, η εμπειρία μου μού έχει μάθει κάποια πράγματα που ίσως σας βοηθήσουν.
Βέβαια, όσον αφορά τη συγγραφή τα πάντα είναι ρευστά. Ακόμη και αυτό το άρθρο… Μου ζητήθηκε να το ετοιμάσω στην αρχή της καραντίνας και φτάνουμε στο τέλος της. Αλλά δε βαριέσαι… το θέμα είναι ότι δεν έχει τελειώσει ακόμη!
Μην ακούτε τους γύρω σας
Το να αγχωθείτε και να έχετε στο μυαλό σας ότι «πρέπει» να γράψετε, μόνο τα αντίθετα αποτελέσματα μπορεί να φέρει. Ο περιορισμός στα σπίτια μας είναι ήδη αρκετό άγχος. Δε χρειάζετε να προσθέσετε και ατάκες τύπου «Τώρα που δεν βγαίνεις έξω πρέπει να το εκμεταλλευτείς» κλπ. Καλό είναι να βάλετε ένα πρόγραμμα και να μην αφήσετε τα πάντα στην τύχη, αλλά δε χρειάζεται εν μέσω πανδημίας να συγκρίνεται τον εαυτό σας με τον Σαίξπηρ!
Βάλτε πρόγραμμα
Ένας ωραίος τρόπος να ηρεμήσετε είναι να φτιάξετε λίστες. Προγραμματίστε τις ώρες που θα εργαστείτε, ξεκαθαρίστε τις σελίδες ή τις λέξεις που θα γράφετε την ημέρα και υπολογίστε το πότε περίπου θα τελειώσει το έργο σας, σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα που έχετε ορίσει.
Δε χρειάζεται να κάνετε υπερβολές. Μπορεί να πείτε ότι θα ασχολείστε μία με δύο ώρες την ημέρα ή ότι θα γράφετε δέκα σελίδες την ημέρα. Το βασικό είναι όμως να είστε συνεπείς. Κάπου στη μέση θα απελπιστείτε, αλλά τότε είναι που δεν πρέπει να σταματήσετε.
Εμπνευστείτε από τη «βιβλιοθήκη» του σπιτιού σας
Διαβάστε βιβλία, δείτε ταινίες, ακούστε μουσική. Οτιδήποτε μπορεί να σας βοηθήσει να ενισχύσετε το συναίσθημά σας και να σας δώσει ιδέες. Τα έργα ανθρώπων που θαυμάζουμε μπορεί να ξεκλειδώσουν ιδέες που βρίσκονται στο μυαλό μας και να οδηγήσουν το έργο μας σε μέρη που μπορεί να μην είχαμε καν σκεφτεί.
Ξεκινήστε από τη σύνοψη
Εάν είστε σαν κι εμένα, το πιθανότερο είναι να ξεκινήσετε πολύ αναλυτικά και κάπου στη μέση να περιγράφετε ολόκληρη σεκανς με πέντε λέξεις. Εκεί είναι το σημείο που δεν πρέπει να απελπιστείτε και πρέπει να συνεχίσετε το γράψιμο. Πολλοί σεναριογράφοι προτιμούν να ξέρουν στο περίπου την αρχή και το τέλος και αφήνουν τους ήρωές τους να οδηγούν την ιστορία.
Εάν ανήκετε σε αυτή την κατηγορία είστε πραγματικά ταλέντα. Για τον μέσο σεναριογράφο, και κυρίως τον άπειρο, καλό είναι να υπάρχει μια αναλυτική περιγραφή ακριβώς του τι συμβαίνει στην ταινία. Με αυτό τον τρόπο δε θα χαθείτε, θα είναι πιο εύκολο να μοιράσετε τις σκηνές σε μέρες γραφής και στο τέλος θα κρατάτε όντως στα χέρια σας το σενάριό σας.
Μην αυτολογοκρίνεστε
Υπάρχει πιθανότητα την ώρα που γράφετε το σενάριό σας να αρχίσουν οι ανασφάλειες. Δεν έχουμε χρόνο γι’ αυτά. Ούτως ή άλλως το πρώτο draft ποτέ δεν είναι αυτό που πρέπει. Το σημαντικό είναι να γραφτεί, από εκεί και μετά θα κάνετε όσες διορθώσεις θέλετε! Δεν μπορείτε όμως να βελτιώσετε ένα σενάριο που δεν υπάρχει!
Το πιο σημαντικό απ’ όλα είναι να ορίσετε το deadline σας και να προσπαθήσετε να μείνετε πιστοί στο καθημερινό πρόγραμμα συγγραφής, όποιο και αν είναι αυτό. Και όταν αρχίσει η διαδικασία και σας φαίνεται δύσκολη, να μην ξεχνάτε πως είστε μία ακόμα σκηνή πιο κοντά στην πολυπόθητη λέξη: «ΤΕΛΟΣ».
Η Κατερίνα Βαϊμάκη είναι σεναριογράφος και συγγραφέας παιδικών παραμυθιών. Γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Έχει γράψει το σενάριο σε δύο μικρού μήκους ταινίες (Στην άλλη Όχθη, 2012 (δείτε την εδώ) / Συλλέκτης, 2017 (δείτε την εδώ). Το πρώτο της παραμύθι εκδόθηκε σε συνεργασία με το Υπουργείο Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων το 2014 (Ο Φίλος μου ο Ποδηλατάκιας), ενώ το 2016 εκδόθηκε το παραμύθι της «Ο Χρόνος Κυλάει» από τις εκδόσεις Polaris.